गण्डकीको बजेट ३५ अर्ब ९० करोड ९० लाख(बजेटको पूर्णपाठ सहित )

पोखरा । गण्डकी सरकारले आगामी आर्थिक वर्षका लागि करिब ३६ अर्बको बजेट सार्वजनिक गरेको छ ।प्रस्तुत गरिएको ३५ अर्ब ९० करोड ९० लाख रुपैयाँको बजेटमध्ये चालूतर्फ १३ अर्ब २६ करोड ८८ लाख अर्थात ३५.९५ प्रतिशत र पूँजीगततर्फ २२ अर्ब १४ करोड १ लाख अर्थात ६१.६६ प्रतिशत विनियोजन भएको छ ।

वित्तिय व्यवस्था तर्फ ५० करोड अर्थात १.३९ प्रतिशत विनियोजन भएको अर्थमन्त्री रामजी बरालले जानकारी दिए । सरकारले आगामी वर्ष स्थानीय सरकारलाई वित्तीय हस्तान्तरणमा २ अर्ब ११ करोड १० लाख दिनेछ भने १ करोड ८८ लाख संचित कोषमा व्ययभार हुने अनुमान छ

बजेटमध्ये सबैभन्दा धेरै नेपाल सरकारको अनुदानमा निर्भर छ । नेपाल सरकारबाट वित्तिय समानीकरण ७ अर्ब ९२ करोड ७९ लाख, राजश्व बाँडफाँटबाट ९ अर्ब २३ करोड ९९ लाख, सशर्त अनुदानमा ६ अर्ब ९१ करोड ८३ लाख, समपुरक ८३ करोड ७० लाख र विशेष अनुदानमा ८६ करोड पाउने अनुमान सरकारले गरेको छ ।

यस्तै, ५ अर्ब ९ करोड आन्तरिक आम्दानी हुने तथा रोयल्टी बाँडफाँटबाट ३२ करोड ५० लाख पाउने अनुमान छ । यो वर्ष खर्च गरेर २ अर्ब ७१ करोड रुपैयाँ बाँकी रहने अनुमान छ भने नपुग हुने २ अर्ब रकममध्ये १ अर्ब आन्तरिक ऋण र १ अर्ब नेपाल सरकारबाट ऋण लिने बरालले बताए ।

आर्थिकवर्ष२०७९/८०को

बजेटवक्तव्य

देशसरकार

अर्थमन्त्रालय

गण्डकीप्रदेश, पोखरा

२०७९

mof.gandaki.gov.np

गण्डकीप्रदेशसभाकोमिति२०७९असार१गतेबुधबारकोबैठकमा

माननीयअर्थमन्त्रीरामजीप्रसादबराल(जीवन) लेप्रस्तुतगर्नुभएको

आर्थिकवर्ष२०७९/८०को

बजेटवक्तव्य

प्रदेशसरकार

अर्थमन्त्रालय

गण्डकीप्रदेश, पोखरा

२०७९

mof.gandaki.gov.np

माननीयसभामुखमहोदय,

गण्डकीप्रदेशसभास्थापनाकोपाँचौँवर्षमासंघीयशासनप्रणाली, नागरिकस्वतन्त्रता, मौलिकअधिकार, सामाजिकन्याय,समानुपातिकएवंसमावेशिप्रतिनिधित्वसहितकोसमृद्धप्रदेशनिर्माणकोदिशामाअगाडिबढिरहेकोगण्डकीप्रदेशसरकारकोअर्थमन्त्रीकोहैसियतलेयसगरिमामयसभामाआर्थिकवर्ष२०७९/८०कोवार्षिकबजेटतथाकार्यक्रमप्रस्तुतगर्नपाउँदागौरवान्वितभएकोछु।यसअवसरमामहानजनयुद्ध,ऐतिहासिकजनआन्दोलन, मधेशआन्दोलनलगायतविभिन्नपरिवर्तनकारीआन्दोलनमाआफ्नोअमूल्यजीवनउत्सर्गगर्नुहुनेसम्पूर्णशहीदप्रतिभावपूर्णश्रद्धाञ्जलीअर्पणगर्नचाहन्छु।निरङ्‍कुशताकाविरुद्धबलिदानीपूर्णसंघर्षरत्यागगर्नुहुनेसम्पूर्णअग्रज, घाइतेएवंबेपत्तायोद्धाप्रतिउच्चसम्मानप्रकटगर्नचाहन्छु।
कोरोनामहामारीरविभिन्नप्राकृतिकविपद्‍माआफ्नोज्यानगुमाउनेसम्पूर्णनागरिकप्रतिहार्दिकश्रद्धाञ्जलीतथाशोकसन्तप्तपरिवारजनमागहिरोसमवेदनाव्यक्तगर्दैयस्ताविषमपरिस्थितिमाअग्रपंक्तिमारहीसेवागर्नुहुनेस्वास्थ्यकर्मी, सुरक्षाकर्मी, राष्ट्रसेवककर्मचारीरस्वयंसेवकएवंसहयोगतथासमन्वयगर्नुहुनेजनप्रतिनिधि, राजनीतिकर्मी, नागरिकसमाज,निजीक्षेत्र, पत्रकारलगायतसम्पूर्णनागरिकप्रतिहार्दिकआभारएवंधन्यवादप्रकटगर्नचाहन्छु।
नेपालकोसंविधानमासमाविष्टमौलिकहक,राज्यकानीतितथानिर्देशकसिद्धान्त,आर्थिकनीति,पन्ध्रौंपञ्चवर्षीययोजना, गण्डकीप्रदेशकोप्रथमपञ्चवर्षीययोजनाकालक्ष्यतथाउद्देश्य, दिगोविकासकालक्ष्य,गण्डकीप्रदेशकोमध्यमकालीनखर्चसंरचना, प्रदेशसरकारकोनीतितथाकार्यक्रम,राजनीतिकदललेघोषणापत्रमार्फतजनतासामुगरेकाप्रतिवद्धतालाईबजेटतथाकार्यक्रमनिर्माणकोआधारमानेकोछु।बजेटतथाकार्यक्रमनिर्माणकाक्रममाप्रदेशसभाकामाननीयसदस्य, जनप्रतिनिधि,प्रदेशकाप्रबुद्धवर्ग, विषयविज्ञ,उद्योगी, व्यवसायी, निजीक्षेत्रएवंआमजनसमुदायकोमहत्वपूर्णसुझाव, चासोरअपेक्षालाईयथाशक्यसम्बोधनगरेकोछु।
बजेटतथाकार्यक्रमलेनागरिककोविकासप्रतिकोचाहना, समयकोमागरआवश्यकता,सबल,सुसंस्कृत,स्वस्थ,समुन्नततथाआत्मनिर्भरगण्डकीप्रदेशनिर्माणगर्नेसंकल्पसहितप्रदेशकोसन्तुलित,समावेशीरसमन्यायिकविकासगर्दैप्रदेशकोसमग्रअर्थतन्त्रलाईसुदृढरगतिशिलबनाउनेविश्वासलिएकोछु।

सभामुखमहोदय,

प्रदेशकोआर्थिकसूचकसहितकोआर्थिकसर्वेक्षण, २०७८/७९सार्वजनिकभइसकेकोछ।चालुआर्थिकवर्षकोमन्त्रालयतथानिकायगतविनियोजितबजेटरसोबमोजिमकोप्रगतिविवरणप्रदेशसभामाछुट्टैपेशगरेकोछु।अबमप्रदेशकोचालुआर्थिकवर्षकोबजेटकार्यान्वयनरआर्थिकस्थितिकाबारेमासंक्षिप्तविवरणप्रस्तुतगर्नेअनुमतिचाहन्छु।
आर्थिकवर्ष२०७८/७९मागण्डकीप्रदेशकोकुलगार्हस्थ्यउत्पादनप्रचलितमूल्यमारू. ३खर्ब६४अर्ब९२करोडभन्दाबढीहुनेअनुमानगरिएकोछ,जसलेमुलुककोकुलगार्हस्थ्यउत्पादनमा८दशमलव९प्रतिशतयोगदानपुर्‍याउनेदेखिन्छ।आर्थिकवर्ष२०७८/७९मागण्डकीप्रदेशकोआर्थिकवृद्धिदर६दशमलव१७प्रतिशतहुनेअनुमानछ।गण्डकीप्रदेशकोप्रतिव्यक्तिआम्दानीअमेरिकीडलर१हजार४सय३७पुगेकोछ।
चालुआर्थिकवर्षकोलागिप्रदेशसरकारबाटकूलरू. ३०अर्ब५करोड६७लाखबजेटविनियोजनगरिएकोमावैशाखमसान्तसम्मरू.११अर्ब४८करोड६लाख४४हजारअर्थात्शुरुविनियोजनको३८दशमलव२प्रतिशतखर्चभएकोछ।गतआर्थिकवर्षमासोहीअवधिमाकूलविनियोजनकोजम्मा३७दशमलव८प्रतिशतमात्रखर्चभएकोथियो।चालुआर्थिकवर्षमावैशाखमसान्तसम्मकोखर्चस्थितिविश्लेषणगर्दाआर्थिकवर्षकोअन्त्यसम्ममाशुरुविनियोजनको७५प्रतिशतखर्चहुनेसंशोधितअनुमानगरेकोछु।
चालुआर्थिकवर्षमाविनियोजनगरिएकोरकममध्येप्रदेशसरकारकोआन्तरिकराजस्वबाटरू. ५अर्ब६०करोडसङ्कलनगर्नेलक्ष्यलिइएकोमावैशाखमसान्तसम्मकोअवधिमाआन्तरिकराजस्वबाटरू.२अर्ब९९करोड९२लाख५९हजारसङ्कलनभईसमग्रलक्ष्यको५३दशमलब६प्रतिशतहासिलभएकोछ।जुनअघिल्लोआर्थिकवर्षकोसोहीअवधिमाभएकोउपलब्धीको८दशमलब६प्रतिशतलेबढीहो।
गण्डकीप्रदेशमा२०७९बैशाखमसान्तसम्मकोभिड-१९विरुद्ध१८वर्षमाथिकानागरिकमध्ये१सय५प्रतिशतलेपहिलोमात्रार१सय३प्रतिशतलेपूर्णखोपप्राप्तगरेकाछन्।१२देखि१७वर्षका९४प्रतिशतलेपहिलोमात्रार८५प्रतिशतलेपूर्णखोपप्राप्तगरेकाछन्।साथै१९प्रतिशतलेबुस्टरखोपसमेतलगाइसकेकाछन्।
रगततथारगतजन्यपदार्थनिःशुल्कउपलब्धगराउनेगण्डकीप्रदेशसरकारकोनिर्णयबमोजिमचालुआर्थिकवर्षकोफागुनमहिनादेखिप्रतिमहिनाऔसतमा३हजार२सययुनिटकादरलेरगतनिःशुल्कउपलब्धगराइएकोछ।
दुर्गमस्थानमारहेकाजटिलतायुक्तगर्भवतीतथासुत्केरीमहिलालाईएअरलिफ्टिङमार्फतसुविधासम्पन्नअस्पतालमाल्याईनियमितउद्दारगरिएकोछ।योसुविधाबाट३वर्षमा५२जनारचालुआर्थिकवर्षकोबैशाखसम्म३जनासुत्केरीआमालाईसेवादिइएकोछ।
प्रदेशमातहतकाअस्पतालमा५२शैयासघनउपचारकक्षमा२७थानभेन्टिलेटरजडानभएकाछन्।२५शैयाकादरलेलमजुङ,गोरखा,मध्यविन्दु,धौलागिरीरसंक्रामकतथासरुवारोगअस्पतालका१२५शैयालाईहाईडिपेन्डेन्सीयुनिटमास्तरोन्नतिगरिएकोछ।
मुस्ताङ,बेनी,धौलागिरी, पर्वत,स्याङ्जा, मातृशिशुमितेरी, संक्रामकतथासरूवारोग, दमौली, लमजुङ, गोरखारमध्यविन्दुअस्पतालमाअक्सिजनप्लान्टजडानभईअक्सिजनउत्पादनशुरूभइसकेकोछ।
उत्पादनमाआधारितप्रोत्साहनअनुदानकार्यक्रममार्फतप्रतिलिटर२रूपैया५०पैसाकादरले 2हजार5सयमेट्रिकटनदूधउत्पादनबापतप्रोत्साहनअनुदानउपलब्धगराइएकोछ।तरकारीक्षेत्रविस्तारकाआधारमाप्रोत्साहनकार्यक्रममार्फतहालसम्म 85 हेक्टरतरकारीखेतीक्षेत्रविस्तारभईप्रतिरोपनी३हजाररूपैयाँकादरलेप्रोत्साहनरकमउपलब्धगराइएकोछ।
प्रदेशकासबैघरपरिवारमागुणस्तरीयआधारभूतखानेपानीसेवाकोपहुँचपुर्‍याउनेलक्ष्यकासाथसञ्चालित’एकघरएकधारा’कार्यक्रमअन्तर्गतचालुआर्थिकवर्षमा१हजार५३वटाखानेपानीआयोजनासञ्चालनमारहेकारउक्तआयोजनाबाटथप१४हजार४सय३७धाराजडानभएकाछन्।
चालुआर्थिकवर्षमा६सय२५वटासतहसिंचाईरनयाँप्रविधिमाआधारितसिंचाई, ६१वटाभूमिगतस्यालोतथाडिपट्युबवेलसिंचाईआयोजनाकोकार्यान्वयनमार्फत४सय३४हेक्टरक्षेत्रमासिंचाईसेवाबिस्तारभएकोछ।नदीनियन्त्रणरतटबन्धका२सय१२वटाआयोजनाकार्यान्वयनबाटथप७दशमलव९९किलोमिटरतटबन्धएवं१सय३५हेक्टरजग्गाउकासभएकोछ।
चालुआर्थिकवर्षकोबैशाखसम्मविभिन्नजिल्लामागरी९५किलोमिटरसडककालोपत्रेतथा१सय८५किलोमिटरग्राभेलगर्नेकार्यसम्पन्नभएकोछ।साथै८वटासडकपुलर४वटाझोलुङ्गेपुलकोनिर्माणकार्यसम्पन्‍नभएकोछ।
प्रदेशलोकसेवाआयोगबाटचालुआर्थिकवर्षमाप्रदेशरस्थानीयतहकाविभिन्न१हजार४सय६पदकालागिदरखास्तआव्हानगरिएकोमावैशाखमसान्तसम्म८सय८८जनाजनशक्तिसिफारिसभएकाछन्।
चालुआर्थिकवर्षमाव्यवसायीजीवनरक्षाकोषमार्फतकोभिड१९बाटप्रभावित२हजार१सय६३जनाव्यवसायीलाईरू.१अर्ब७६करोडबराबरकोकर्जामाब्याजअनुदानउपलब्धगराइएकोछ।

सभामुखमहोदय

अबमआगामीआर्थिकवर्ष२०७९/८०कोबजेटकाउद्देश्यतथाप्राथमिकताप्रस्तुतगर्नेअनुमतिचाहन्छु।बजेटकाउद्देश्यनिम्नानुसाररहेकाछन्:

अन्तरसरकारीसमन्वयरपारस्पारिकसहयोगलाईप्रभावकारीबनाइसंघीयताकार्यान्वयनरसुदृढीकरणगर्नु,
तुलनात्मकलाभकाक्षेत्रमालगानीबढाउदैकृषिकोव्यवसायिकरण,बजारीकरणरविविधिकरणमार्फतउत्पादनएवंउत्पादकत्वअभिवृद्धिगरीप्रदेशसमृद्धिकाआधारतयारगर्नु,
आर्थिक,सामाजिकरभौतिकपूर्वाधारकोदिगोविकासकालागिउपलब्धसाधनस्रोतकोअधिकतमपरिचालनगर्दैनागरिककोजीवनस्तरमासुधारल्याउनु,
सुशासन, शान्तिरसमृद्धिप्रतिनागरिककोचाहनापुरागर्नसेवाप्रदायकसंस्थाकोसंस्थागतक्षमतासुदृढीकरणरसुशासनप्रवर्द्धनगरीसार्वजनिकसेवाप्रवाहलाईप्रभावकारीबनाउनु,
सन्तुलितरआत्मनिर्भरअर्थतन्त्रनिर्माणकालागिप्रदेशभित्रवित्तीयस्रोतकानयाँक्षेत्रपहिचानगर्दैदिगोआयस्रोतकोआधारतयारगर्नु,

अबमयसबजेटकाप्राथमिकताप्रस्तुतगर्नेअनुमतिचाहन्छु।

उत्पादनरउत्पादकत्वअभिवृद्धि: व्यवसायिकफर्मस्थापनातथाविस्तार,भु-उपयोग,कृषिप्रवर्द्धन,कृषिमाव्यवसायिकउत्पादन,कृषियोग्यजमिनमासिंचाईसुविधाविस्तार
पर्यटनप्रवर्द्धन, औद्योगिकविकासररोजगारी: कृषिपर्यटन(Agro-Tourism)कोप्रवर्द्धन,सीपविकासकाकार्यक्रम,परम्परागतसीप, कलारउद्यमकोसंरक्षणतथाविकास
स्वच्छखानेपानीरनवीकरणीयउर्जा: आधारभूतखानेपानीकोपहुँचसुनिश्चित, लिफ्टिङ्गखानेपानीकोविद्युतमहशुलमासहुलियत,उज्यालोगण्डकीप्रदेशअभियान,तटबन्धरनदीनियन्त्रण
शिक्षारसामाजिकविकास: गण्डकीविश्वविद्यालय,गण्डकीप्राविधिकशिक्षातथाव्यावसायीकतालिमप्रतिष्ठानकोभौतिकएवम्शैक्षिकपक्षकोविकास,नमूनाविद्यालयविकास,लैङ्गिकसशक्तिकरणरसमानता,समावेशितारसामाजिकन्याय
स्वास्थ्यसेवाकोसुदृढीकरण: आधारभूतस्वास्थ्यसेवामासबैकोपहुँच,निःशुल्करगतररगतजन्यपदार्थ,स्वास्थ्यबीमा,सघनउपचारसेवा
पर्यावरणीयसंरक्षण: वनपैदावारकोसंरक्षणरउपयोग, जडीबुटीखेतीप्रवर्द्धन, जैविकविविधताकोसंरक्षण
पूर्वाधारविकास: प्रदेशगौरवकाआयोजना, रणनीतिकमहत्त्वकाआयोजना, बहुवर्षीयआयोजनासम्पन्न, एकनिर्वाचनक्षेत्रएकसडक, स्थानीयतहकोप्रशासनिककेन्द्रजोड्नेसडकसम्पन्न,यातायातसेवाप्रवाहमाविद्युतीयप्रणालीविकास
सार्वजनिकसेवाप्रवाहरसुशासनप्रवर्द्धन: अन्तरमन्त्रालयरअन्तरसरकारीनिकायबीचसमन्वय,सार्वजनिकसेवाप्रवाहमाप्रभावकारितारगुणस्तरीयता

माननीय सभामुखमहोदय,

नेपालकोसंविधानकोधारा६०कोउपधारा५माउल्लेखभएकोव्यवस्थाअनुसारवित्तीयहस्तान्तरणसम्बन्धीविवरणप्रस्तुतगर्नेअनुमतिचाहन्छु।

प्रदेशसरकारकोवित्तीयस्रोतमाभएकोसिमितताकाबाबजुदपनिआगामीआर्थिकवर्षकालागिस्थानीयतहमाहस्तान्तरणहुनेवित्तीयसमानीकरणअनुदानमावृद्धिगर्दैसशर्तअनुदान, समपूरकअनुदानरविशेषअनुदानलाईनिरन्तरतादिएकोछु।स्थानीयतहकोखर्चकोआवश्यकता, मानवविकाससूचकाङ्ककोअवस्थारराजश्वक्षमतासमेतकाआधारमाराष्ट्रियप्राकृतिकस्रोततथावित्तआयोगलेगरेकोसिफारिसअनुसारवित्तीयसमानीकरणअनुदानतर्फ रू. १ अर्ब १६ करोडवित्तीयहस्तान्तरणगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।साथैसमपूरकअनुदानस्वरूपरू. ५० करोड ७० लाख,सशर्तअनुदानतर्फरू. १८ करोड १० लाखरविशेषअनुदानतर्फरू. २६ करोड ३० लाख विनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशसरकारकोएकलकरप्रशासनमार्फतसंकलनहुनेसवारीसाधनकरबाटस्थानीयतहलाईराजश्वबाँडफाँटबापतरू. ७२ करोडसम्बन्धितस्थानीयतहमाहस्तान्तरणहुनेअनुमानगरेकोछु।
संघीयसरकारकोआगामीआर्थिकवर्षकोलागिप्रस्तुतभएकोबजेटमाव्यवस्थाभएअनुसारसंघ, प्रदेशरस्थानीयतहकोलागतसाझेदारीमासञ्‍चालनहुनेआत्मनिर्भरताकोलागिकृषिउत्पादनकार्यक्रमकार्यान्वयनगर्नरु. ‍५० करोडविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशसरकाररस्थानीयतहबिचकोसहकार्यलाईथपमजबुतबनाउनेउद्देश्यलेप्रदेशसरकाररस्थानीयतहकोसाझेदारीमाप्रदेशकोआयरपूर्वाधारविकासमासमेतटेवापुग्नेखालकाकार्यक्रमकोलागिरू. ५० करोड विनियोजनगरेकोछु।यसबाटस्थानीयतहकामागमाआधारितआयोजनापूराहुनेविश्वासलिएकोछु।
स्थानीयतहसँगकोसाझेदारीमाप्रशासनिकभवननिर्माणगर्नेकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिनरू. १५ करोडविनियोजनगरेकोछु।

माननीयसभामुखमहोदय,

अबमआगामीआर्थिकवर्षकामुख्यमुख्यक्षेत्रगतकार्यक्रमरविनियोजनप्रस्तुतगर्नेअनुमतिचाहन्छु।

उत्पादनरउत्पादकत्वअभिवृद्धि

कृषितथापशुपन्छीउपजकोव्यवसायिकउत्पादनतथाउत्पादकत्ववृद्धिगर्नसानाव्यवसायिकफर्मस्थापनातथाविस्तारकार्यक्रमसञ्‍चालनहुनेव्यवस्थामिलाएकोछु।यसकालागिरू. १५ करोड ८८ लाख विनियोजनगरेकोछु।
सानासिंचाईकार्यक्रममार्फतखेतीयोग्यजमिनमासिंचाईसुविधाउपलब्धगराईकृषिउत्पादनरउत्पादकत्वअभिवृद्धिगर्नेनीतिलिएकोछु।सानासिंचाईकानयाँपूर्वाधारकोनिर्माणतथापुरानाआयोजनाकोमर्मतसम्भाररस्तरोन्नतिगर्नरु. ५ करोडविनियोजनगरेकोछु।यसबाट१२५हेक्टरक्षेत्रफलमासिंचाईसुविधाउपलव्धहुनेलक्ष्यलिएकोछु।
कृषितथापशुपन्छीस्रोतकेन्द्रकोसुदृढीकरणगरीफलफूलबालीकोबेर्नाउत्पादन, तरकारीरखाद्यान्नबालीकोस्रोतबीउउत्पादनकार्यलाईप्राथमिकतादिएकोछु।धार्मिक प्रयोजनमा प्रयोग गरिने घाँस प्रजातिको कुशको महत्व र वैकल्पिक खेती प्रणालीको रुपमा लिन सकिने सिमलतरुल खेती लगायतकाक्षेत्रमा अध्ययन अनुसन्धान गर्ने व्यवस्था मिलाएको छु।
कृषियोग्यजमीनअन्यप्रयोजनमाप्रयोगगर्ननिरुत्साहितगर्दैभूमिकोसमुचितउपयोगगर्नेनीतिलिएकोछु।भु-उपयोगनीतिअनुरूपबाँझोजग्गालाईकृषिकार्यमाउपयोगगर्नप्रदेशमाभूमिबैङ्कस्थापनाकोसम्भाव्यताअध्ययनगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।
विभिन्नबालीकाप्रमाणितबीउउत्पादनकाआधारमारदूधउत्पादनकाआधारमाप्रोत्साहनअनुदानउपलव्धगराउनरू.५ करोड विनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशकोमुख्यखाद्यान्नबालीकोरुपमारहेकोमकैकोबीउउत्पादनमाआत्मनिर्भरभईआन्तरिकनिर्यातप्रबर्द्धन गर्नमकैबीउउत्पादनतथामकैबालीप्रबर्द्धनसम्वन्धीविशेषकार्यक्रमसञ्‍चालनगर्नरैथानेबालीरस्थानअनुसारकाविशेषबालीकोसंरक्षणगर्न रू. ५ करोडविनियोजनगरेकोछु।स्थानीयतहसँगकोसहकार्यमाविद्यालयमाखुवाइनेदिवाखाजास्थानीयउत्पादननैखुवाउनुपर्नेव्यवस्थाअनिवार्यगरीस्थानीयउत्पादनकोव्यवसायीकरणगर्नेलक्ष्यलिएकोछु।
कृषिउत्पादनकोमूल्यनिर्धारणगरीवितरणप्रणालीलाईसहजबनाइनेछ।सडकपहुँचपुगेकाकृषिजोन,ब्लकरपकेटक्षेत्रमासडककोस्तरोन्नतीरसडकपहुँचलेनसमेटेकाक्षेत्रमाकृषिसडकविस्तारगर्नेगरी‘एकनिर्वाचनक्षेत्रएककृषिसडक’कार्यक्रमकार्यान्वयनगर्नेनीतिलिएकोछु।योकार्यक्रमकार्यान्वयनकालागि रू. ३६ करोडबजेटविनियोजनगरेकोछु।
दुर्गमक्षेत्रकोउत्पादनलाईढुवानीगरीबजारसम्मल्याउनग्रामीणएवंदुर्गमक्षेत्रकाकृषकलाईउत्पादनरढुवानीकाआधारमाTop-Up Grantउपलब्धगराउनरू.५० लाखविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशकाहिमालीजिल्लामुस्ताङ्ग,मनाङ्गरगोरखाकोउत्तरीभागलाईस्याउउत्पादनरप्रशोधनकोकेन्द्रबनाउनकार्यक्रमसञ्‍चालनगरिनेछ।उच्चघनत्वप्रविधिमाआधारितस्याउबगैंचाकोविकासतथाविस्तारगरीस्याउमाआत्मनिर्भरहुनतथाआयातप्रतिस्थापनगर्न,स्याउविशेषरशितोष्णफलफूलविकासकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिनरू. १७ करोड ५० लाख विनियोजनगरेकोछु।
कृषिप्रणालीकोदिगोविकासकालागिप्राङ्गारिकखेतीप्रवर्धन,प्राङ्गारिकमलकोउत्पादनरउपयोग,माटोकोनमुनासंकलनतथाविश्लेषण, घुम्तिप्रयोगशालामार्फतमाटोशिविरसञ्‍चालनतथाएकीकृतखाद्यतत्वव्यवस्थापनरस्थानीयतहमाकृषिशिविरसंचालनगर्नआवश्यकबजेटकोव्यवस्थामिलाएकोछु।
सुन्तलाजातफलफूलबालीमादेखापरेकोसिट्रसग्रिनिङ्गरोगनिदानकालागिपिसिआरपरिक्षणसेवासञ्‍चालनगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।विषादीप्रयोगन्यूनीकरणकालागिएकिकृतशत्रुजीवव्यवस्थापनपद्धतिबाटखेतीगर्नेप्रणालीविकासकालागिकृषककोक्षमताअभिवृद्धिगर्नबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
कृषिउपजकोबजारीकरणमासहजताल्याउनकालागिकोल्डस्टोर, कोल्डरुमतथाचिस्यानकेन्द्रनिर्माणगर्नेकार्यलाईनिरन्तरतादिएकोछु।कृषिउपजकोविविधिकरणगरीमूल्यअभिवृद्धिगर्नकृषिउपजप्रशोधनकेन्द्रस्थापनाकालागिआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
पशुवस्तुकामहामारीजन्यरोगतथामहत्वपूर्णजुनोटिकरोगविरुद्धखोपअभियानसञ्चालनगरिनेछ।पशुमापूर्णखोपकार्यक्रमसञ्चालनगर्नरु. १० करोडविनियोजनगरेकोछु।
सामाजिकतथाआर्थिकअवसरकोदृष्टिलेतुलनात्मकरुपमापछाडिपरेकोसमुदायलाईआयमूलककार्यमासंलग्नगराईगरिबीनिवारणमाटेवापुर्‍याउनतथाखाद्यसुरक्षासुनिश्चितगर्दैआर्थिकरुपमासवलबनाउन‘विपन्‍नबस्तीमामुख्यमन्त्री’कार्यक्रमनिरन्तरतादिएकोछु।
जलवायुजन्यजोखिमरसंकटासन्नताकोविश्लेषणकाआधारमानमुनाकृषिगाँउकोपुनरावलोकनगरीउपयुक्तजलवायुमैत्रीप्रविधिकोउपयोगगर्दै‘मुख्यमन्त्रीजलवायुमैत्रीनमुनाकृषिगाँउ’कार्यक्रमलाईप्रभावकारीरुपमाकार्यान्वयनगर्नआवश्यकबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
भू-उपयोगनीतिअनुरुपकृषिउत्पादनकोबिस्ताररव्यवसायीकरणकालागिजग्गाचक्लाबन्दीकार्यक्रमरचक्लाबन्दीगरिएकाजग्गामायान्त्रीकरणप्रबर्द्धनगर्नरू.१ करोड ५० लाखविनियोजनगरेकोछु।
हालप्रदेशभित्रसञ्चालनमारहेकासहकारीकोवर्गीकरणगरीसहकारीमार्फतहुनेकर्जाप्रवाहकाआधारलाईथपव्यवस्थितबनाउनेनीतिलिएकोछु।सहकारीसंस्थासँगकोसमन्वयमासहकारीसंघसंस्थाकोक्षमताविकासगर्दैकृषिक्षेत्रमासहकारीक्षेत्रकोनिक्षेपपरिचालनगरीरोजगारीसृजनातथागरिबीन्यूनीकरणमासहयोगपुर्‍याउनेव्यवस्थामिलाएकोछु।
सामुदायिक-निजीमोडेलमाप्रदेशअन्तर्गतमुस्ताङ, मनाङकाउच्चपहाडीतथाहिमालीक्षेत्रमाभेडारच्याङ्ग्राकोब्रिडिङकेन्द्रस्थापनागरीव्यवसायिकउत्पादनशुरुगर्नपुर्वतयारीकाकार्यलाईअगाडिबढाएकोछु।

पर्यटनप्रवर्द्धन, औद्योगिकविकासररोजगारी

गण्डकीप्रदेशलाईनेपालकोप्रमुखपर्यटकीयगन्तव्यरपोखरालाईपर्यटकीयराजधानीकोरुपमाविकासगर्नआवश्यकपर्यटकीयपूर्वाधारतथासेवाकोगुणात्मकबृद्धीकालागिआवश्यकव्यवस्थामिलाएकोछु।स्थानीयतहसँगकोसमन्वयमाप्रदेशभित्ररहेकाप्रमुखतालकोConnection Trail कोविकासगरिनेछ।
‘एकस्थानीयतहएकप्रमुखपर्यटकीयपदमार्ग’निर्माणगरिनेछ।पवित्रधार्मिकस्थलरिडीदेखिलिगलिगकोटसम्मकोगण्डकीट्रेल, व्यासगुफाछाब्दीकर्लुङरामकोटबन्दीपुरहिलेखर्कछिम्केश्वरीपदमार्ग, बेलढुङ्गापञ्चकोटपदमार्ग, हटियाबुढीकोटगोरखापदमार्ग, देवघाटमौलाकालीदेवचुलीनरमपुवाकोटनारीभञ्‍ज्‍याङदाउन्नेमहाभारतपदमार्गलगायतकोसम्भाव्यताअध्ययनगरीपदमार्गविकासगुरूयोजनानिर्माणगर्नआवश्यकबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।
विस्तृतआयोजनाप्रतिवेदन(DPR)तयारगरिएकाप्रदेशकाप्रमुखपर्यटकीयगन्तव्यमापूर्वाधारविकासकाकार्यक्रमअगाडिबढाईनेछ।यसकोलागि रू. २ करोड २० लाखबजेटविनियोजनगरेकोछु।
ग्रामिणपर्यटनप्रवर्द्धनगर्नकालागिप्रदेशभित्रसञ्चालनमारहेकाघरवास(होमस्टे)कार्यक्रमलाईमानकनिर्धारणगरीस्थानीयसंस्कृति,भेषभुषारकृषिउत्पादनसँगआवद्धगरिनेछ।होमस्टेमास्थानीयउत्पादनमाआधारितखाद्यान्नप्रयोगलाईअनिवार्यबनाईAgro-Tourism प्रवर्द्धनगरिनेछ।
प्रदेशकोआन्तरिकतथाबाह्यपर्यटनप्रवर्द्धनकालागिसार्वजनिक,निजीतथागैह्रसरकारीक्षेत्रसँगकोसहकार्यरसाझेदारीमाप्रभावकारीपर्यटनप्रवर्द्धनात्मककार्यक्रमसञ्चालनगरिनेछ।लमजुङकोक्व्होलासोथार,बाग्लुङकोपञ्चकोट,कास्कीकोपुम्दीकोट,बेगनासबराहक्षेत्र,काहुँकोबुद्धमण्डला,गोरखाकोलिगलिगकोटलगायतकाक्षेत्रलाईपर्यटनकानयाँगन्तव्यकोरुपमाविकासगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।
पर्यटनसम्बद्धसूचनारविपद्‍बाटपर्यटनमापर्नजानेअसरएवम्पूर्वतयारीलगायतकासूचनाआदानप्रदानमासहजताल्याउनएकद्वारसूचनाप्रणालीविकासगरिनेछ।विपद्तथाआपतकालीनसमयमापर्यटककोतत्कालउद्दारकोलागिआवश्यकबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।
गण्डकीप्रदेशभित्रक्यानोनिङ्ग,क्यानोपीवाकिङ्ग,जलयात्रा,जिपलाईन,बन्जीजम्प,बीचटुरिज्मतथावाइल्डलाईफटुरिज्मजस्तासाहसिकपर्यटनप्रवर्द्धनकालागिसम्भाव्यताअध्ययनगर्नेव्यवस्थामिलाईप्याराग्लाईडिङ्गकोबैकल्पिकस्थानकोखोजीगरीथपपर्यटकीयगतिविधीबढाईनेछ।
प्रचलितकानूनबमोजिमदर्ताभईप्रदेशभित्रइजाजतपत्रलिईसञ्चालनमारहेकातरकोभिड१९तथाअन्यविविधकारणलेनविकरणहुननसकेकाट्राभलतथाट्रेकिङ्गएजेन्सीकोनविकरणगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।
उद्यमशिलताविकास,उद्यमीलाईउद्योगधन्दास्थापनातथासञ्चालनकोलागिआवश्यकसहयोग,समन्वयरसहजीकरणकालागिघरेलुतथासानाउद्योगकार्यालयलाईपूनर्संरचनागरीबिजनेशइन्क्यूवेशनसेन्टर(Business Incubation Center)कोरुपमाविकासगर्नआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
व्यवसायिकउत्पादनतथारोजगारीअभिबृद्धीकालागियुवामाउद्यमशिलसोचकोविकासगराइस्थानीयश्रम,पूँजी,प्रविधितथाकच्चापदार्थमाआधारितउद्योगस्थापनागर्नउद्यमशिलताविकास,सिपमूलकतालिमरStartup Business लाईप्रोत्साहनगर्नेकार्यक्रमकालागिआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
परम्परागतसिपरप्रविधिमाआधारितघरेलुतथासानाउद्योगव्यवसायलाईआधुनिकीकरणगरीव्यवसायिकदक्षताबृद्धिगर्नउपयुक्तप्रविधिहस्तान्तरणकोकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिएकोछु।
प्रदेशगौरवकोआयोजनाकारूपमारहेकापुँडिटाररलोकाहाखोलामाप्रस्तावितप्रादेशिकऔद्योगिकक्षेत्ररएकस्थानीयतहएकउद्योगग्रामस्थापनारसञ्चालनकोकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिनरू.१ करोडविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशभित्रऔद्योगिकलगानीकोप्रवर्द्धनगर्न,उद्योगमैत्रीलगानीकोवातावरणविकासगर्ननिजीक्षेत्रकोलगानीआकर्षितगरिनेछ।औद्योगिकविकासकाआयोजनासार्वजनिकनिजीसाझेदारीमाकार्यान्वनकानिम्तिवैदेशिकलगानीपरिचालनगर्ननेपालसरकारसँगसमन्वयगरीआवश्यककानूनीव्यवस्थागरिनेछ।
प्रदेशभित्रसम्भावितप्राकृतिकखानीतथाखनिजजन्यपदार्थकोपहिचानगरीखानीजन्यउद्योगकोसम्भाव्यताअध्ययनगर्नेव्यवस्थामिलाईनेछ।नेपालसरकारसँगकोसाझेदारीमाधौवादीफलामखानीसञ्चालनकोलागिरू.१५ करोड विनियोजनगरेकोछु।
स्थानीयप्रशासनरस्थानीयतहसँगकोसमन्वयरसहकार्यमाबजारअनुगमनलाईनियमितरप्रभावकारीबनाईउपभोग्यबस्तुरसेवाकोआपूर्तिव्यवस्थासहजतुल्याईनेछ।प्रदेशभित्रउत्पादनभएकातथाबाहिरबाटआयातगरिनेउपभोग्यवस्तुकोगुणस्तरसुनिश्चितगर्नप्रदेशमापदण्डविकासगरीकार्यान्वयनसंरचनानिर्माणगरिनेछ।

स्वच्छखानेपानीरनवीकरणीयउर्जा

प्रदेशकासबैघरपरिवारलाईआधारभूतस्तरकोखानेपानीसेवापुर्‌याउन‘एकघरएकधारा’कार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिएकोछु।स्थानीयतहरउपभोक्तासँगकोसहकार्य, समन्वयरसहयोगमाखानेपानीआयोजनाकोकार्यान्वयनरदिगोसञ्चालनकोव्यवस्थामिलाएकोछु।सञ्चालितखानेपानीआयोजनाकोनिरन्तरताएवंनयाँनिर्माणहुनेखानेपानीआयोजनाहरूकोलागिरू. २ अर्ब १५ करोडविनियोजनगरेकोछु।
शहरीक्षेत्रमालागतउठ्ति (Cost Recovery) अवधारणामाखानेपानीआयोजनासञ्चालनगरिनेछ।गैरराजस्वपानी (Non-revenue water)काआयोजनाकोअभिलेखीकरणगरीसोकोन्यूनिकरणकोकार्ययोजनातयारपारीकार्यन्वयनगरिनेछ।शहरीक्षेत्रकानमुनाआयोजनामानयाँप्रविधिमाआधारितSCADA (Supervisory Controland Data Acquisition) प्रणालीकोशुरुवातगरिनेछ।
आगामीआर्थिकवर्षबाटविद्यमानलिफ्टिङ्गखानेपानीआयोजनामालाग्नेविद्युतमहशुलमाशतप्रतिशतसहुलियतउपलब्धगराउनेव्यवस्थागरेकोछु।यसकालागि रू. ५ करोडविनियोजनगरेकोछु।यसबाटदुर्गमग्रामीणक्षेत्रमाबसोबासगर्नेनागरिककोलागिखानेपानीकोसेवासहजहुनेविश्वासलिएकोछु।
नदीकिनाराकाफाँट, बुलिङटार, पालुङटार, घ्याल्चोकटार, पिपलटार, राईनासटारलगायतकाअन्यसम्भाव्यफाँटमासतह, लिफ्टएवंभूमिगतजलश्रोतकोसंयोजनात्मकउपयोगगरीवर्षैभरीसिचांईसुविधाउपलब्धगराउनबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।
निर्माणकार्यकोगुणस्तरीयतामाजोडदिदैमौजुदासिंचाइप्रणालीकोमर्मतसम्भार, स्तरोन्नतिरपुनर्स्थापनाकाकार्यक्रमतथानयाँआयोजनाकोप्रभावकारीव्यवस्थापनरसंचालनलाईप्रथामिकतादिएकोछु।सञ्चालितसिंचाईआयोजनाकोनिरन्तरताएवंनयाँनिर्माणहुनेसिंचाईआयोजनाकोलागिरू. १ अर्ब ४५ करोडविनियोजनगरेकोछु।
सिंचाईआयोजना, सिंचितक्षेत्र, कृषिउत्पादनलगायतकामानककोतथ्याङ्कसंकलनतथाअभिलेखीकरणगरीकृषियोग्यभूमिमायोजनाबद्धरुपमासिंचाइसुविधापुर्‌याउनप्रदेशसिंचाईगुरुयोजनातर्जुमागरिनेछ।साथैप्रदेशभित्रकानदीमाआधारितजलाधारक्षेत्रकोअध्ययनगरीनदीमाआधारितविकासगुरूयोजनातयारगरिनेछ।
पोखरामहानगरपालिकासँगकोसाझेदारीमाएकीकृतफेवातालजलाधारसंरक्षणएवंव्यवस्थापनयोजनाकार्यान्वयनगरीफेवातालकोसंरक्षणएवंपर्यटनप्रवर्द्धनगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।
आगामीआर्थिकवर्षभित्रमा“उज्यालोगण्डकीप्रदेश”कार्यक्रमसम्पन्नगरिनेछ।लघुजलविद्युतआयोजनाबाटउत्पादनभएकोविद्युतलाईराष्ट्रियप्रसारणलाईनमाआबद्धगरीकेन्द्रीयप्रसारणलाईनमाआवद्धहुननसकेकास्थानमासौर्यतथावैकल्पिकउर्जामार्फतविद्युतपहुँचसुनिश्चितगर्नआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
विद्युतीयसवारीसाधनलाईप्रोत्साहितगर्नप्रदेशकाविभिन्नस्थानमाविद्युतियसवारीसाधनचार्जिङस्टेशनस्थापनागरिनेछ।प्रदेशसरकारबाटसवारीसाधनखरिदगर्नुपर्दाविद्युतीयसवारीसाधनलाईप्राथमिकतादिइनेछ।
नेपालसरकाररप्रदेशसरकारकोलगानीसाझेदारीमाजलाशययुक्तबुढिगण्डकीरउत्तरगंगाजलविद्युतआयोजनाकोयथासक्यछिटोनिर्माणशुरुगर्नआवश्यकपहलगरिनेछ।प्रदेशभित्रवायुउर्जाउत्पादनकोलागिसम्भाव्यताअध्ययनगरिनेछ।जलविद्युतमावित्तीयलगानीगर्नरू.३५ करोडविनियोजनगरेकोछु।

शिक्षारसामाजिकविकास

गण्डकीविश्‍वविद्यालयकोउद्देश्यअनुरुपका शैक्षिक एवं भौतिकपूर्वाधारविकासलगायतकार्यकोलागिरू.२४ करोड विनियोजनगरेकोछु।विनियोजितबजेटविश्वविद्यालयकोस्वायत्तताकायमहुनेगरीएकमुष्टअनुदानकोरूपमाजानेव्यवस्थामिलाएकोछु।
चिकित्साक्षेत्रलगायतउच्चप्राविधिकशिक्षाअध्ययनकालागिछात्रवृत्तिमाछनौटभएकाशहिदरबेपत्तापरिवारकाछोराछोरी, द्वन्द्वपीडित, दलित, लोपोन्मुख, अल्पसंख्यकतथागरिबविद्यार्थीलाईथपप्रोत्साहनगर्न “शहिददिलबहादुररम्तेलस्मृतिउच्चशिक्षाप्रोत्साहनछात्रवृत्तिकार्यक्रम”कोनिरन्तरतादिनरू. ३० लाखविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशभित्रकासामुदायिकविद्यालयतथाक्याम्पसहरूकोभौतिकसंरचनाकोसंरक्षणतथासम्वर्द्धनकालागिआवश्यकबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।प्राविधिकतथाव्यावसायिकशिक्षासञ्‍चालनभएकाविद्यालयमा “सिक्दैकमाउँदै” कार्यक्रमसञ्चालनगर्नआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशभित्रकाऐतिहासिक, धार्मिक, पुरातात्विकतथासाँस्कृतिकमहत्त्वकास्थानतथासंग्रहालयकोसंरक्षण, सम्वर्द्धनरविकासकाकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिएकोछु।प्रदेशसंग्रहालयकोस्तरोन्नतीरव्यवस्थापनगर्नआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशमाविज्ञानतथाप्रविधिकोअध्ययन, अनुसन्धानरविकासकालागिगण्डकीविज्ञानतथाप्रविधिप्रतिष्‍ठानकोसञ्‍चालन, प्रयोगशालाकोस्थापनारउपकरणखरिद, वैज्ञानिकलाईप्रोत्साहनपुरस्कारतथाविश्‍वविद्यालयमाअध्ययनरतविद्यार्थीलाईअनुसन्धानवृत्तिकालागिआवश्यकबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।
गण्डकीप्रदेशकाविभिन्‍नजाति, भाषा, कला, साहित्य, संगीतरसंस्कृतिकोसंरक्षणएवंविकासमाविशेषजोडदिइनेछ।गण्डकीप्रदेशकाऐतिहासिकलोकबाजा, भाषा, गीत, संगीततथासाहित्यिकसिर्जनाहरूकोसंकलन,संरक्षणतथास्रष्‍टाहरूकोसम्मानकार्यक्रमसञ्चालनगरिनेछ।प्रदेशप्रज्ञाप्रतिष्‍ठानकोपूर्वाधारनिर्माणतथासञ्‍चालनकोलागिआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
सामुदायिकक्याम्पससँगप्रदेशसरकार, गण्डकीविश्वविद्यालयरसामुदायिकक्याम्पससँगसँगै,सामुदायिकक्याम्पसमाप्राविधिकशिक्षाकार्यक्रमसञ्चालनरसामुदायिकविद्यालयमाप्रविधिकोविस्ताररगुणस्तरसुधारकार्यक्रमसञ्चालनमाकेन्द्रीतहुनेगरीपरिमार्जितरूपमा“प्रदेशप्रमुखशैक्षिकसुधारकार्यक्रम” सञ्चालनहुनेव्यवस्थामिलाएकोछु।सोकार्यक्रमलाईरू.१० करोडविनियोजनगरेकोछु।
कक्षा१०कोअन्त्यमाहुनेमाध्यमिकशिक्षापरीक्षा (SEE)स्वच्छरमर्यादितरूपमासञ्‍चालनतथाव्यवस्थानकालागिआवश्यकबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।
हिमालीतथादुर्गमक्षेत्रमानमूनाआवासीयविद्यालयसञ्‍चालनतथाव्यवस्थापनकालागिरू. २ करोड ४० लाखविनियोजनगरेकोछु।
कोरोनामहामारीकाकारणअभिभावकगुमाएकाबालबालिकालाईसामाजिकसुरक्षावापतराहतएवंविद्यालयमाअध्ययनरतबालबालिकालाईछात्रवृत्तिउपलब्धगराउनेकार्यक्रमलाईनिरन्तरता दिनरू.१ करोड विनियोजनगरेकोछु।
अनाथबालबालिकाकोशिक्षाआर्जनगर्नेअधिकारकोसम्वोधनकालागिएस.ओ.एस. हर्मनमाइनरविद्यालय, पोखरामार्फतअनाथविद्यार्थीकालागिछात्रवृत्तिअनुदानउपलब्धगराउन “मुख्यमन्त्रीसँगअनाथबालबालिका” कार्यक्रममाबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।
उत्कृष्टविद्यार्थीप्रोत्साहनस्वरूपउच्‍चशिक्षाअध्ययनगर्दैगरेकाजेहेन्दार, दलित, असहाय, विपन्‍नएकलमहिलाकासन्ततितथाअपाङ्गताभएकाविद्यार्थीहरूलाईछात्रवृत्तिकोव्यवस्थागरेकोछु।
विपन्‍नतथान्यूनसिकाईउपलब्धीभएकाविद्यार्थीकालागिरबौद्धिकअपाङगताभएकाबालबालिकाकालागिस्थापितविद्यालयलाईसञ्चालनएवंव्यवस्थापनअनुदानकोनिरन्तरताकालागिबजेटछुट्याएकोछु।
त्रिवेणीगजेन्द्रमोक्षदिव्यधामक्षेत्रलाईधार्मिकपर्यटकीयक्षेत्रकोरुपमाविकासगर्नगुरूयोजनातयारीतथादिव्यधामक्षेत्रसञ्‍चालनतथाविकासकालागि रू. २ करोड ५० लाख विनियोजनगरेकोछु।
नेपालसरकाररस्थानीयसरकारकोसहकार्यमायोगदानमाआधारितसामाजिकसुरक्षाकार्यक्रमकार्यान्वयनगर्नसामाजिकसुरक्षाकोषस्थापनाकोलागिरू. २करोडविनियोजनगरेकोछु।
महिलाजागृतिएवंआर्थिक, सामाजिक, राजनीतिकरसाँस्कृतिकसशक्तिकरणगर्न “सक्षममहिला: समानान्तरपाइला” कार्यक्रमलाईरू. १करोडविनियोजनगरीनिरन्तरतादिएकोछु।
महिलातथाबालबालिकाविरुद्धहुनेसबैप्रकारकाहिंसाअन्त्यगर्ननिरोधात्मक,प्रवर्द्धनात्मकरउपचारात्मककार्यक्रमहरूसञ्‍चालनगर्नतथासामाजिकएवंआर्थिकक्षेत्रमापहुँचरसशक्तिकरणकालागिसिपमूलकरस्वरोजगारमूलककार्यक्रमहरूसञ्‍चालनगर्नआवश्यकबजेटकोव्यवस्थामिलाएकोछु।
स्थानीयतहरगैरसरकारीसंघसंस्थासँगकोसमन्वयरसहकार्यमाहिंसापीडितमहिला, एकलमहिला,यौनिकतथालैङ्गिकअल्पसंख्यक, सीमान्तकृततथालोपोन्मुखजातिकोअधिकारसंरक्षणकालागिविशेषकार्यक्रमसहितत्यस्ताव्यक्तिहरूकोआर्थिकतथासामाजिकअवस्थाकोसुदृढिकरणकालागिसिपमूलकतथाव्यावसायिकतालिमप्रदानगर्नरू. १० करोडविनियोजनगरेकोछु।
अपाङ्गताभएकाव्यक्तिहरूकोलागिआवश्यकसहयोगीउपकरणउपलब्धगराइनेछ।अपाङ्गताभएकाव्यक्तिकोअधिकारसंरक्षण, प्रवर्द्धन, सशक्तिकरणकालागिसमुदायमाआधारितपुन:स्थापनाकार्यक्रमकासाथैस्वरोजगारमूलकतालिमसञ्‍चालनगरिनेछ।पूर्णवौद्धिकअपाङ्गताभएकारअटिज्मकासमस्याभएकाबालबालिकालाईराहतउपलव्धगराउनेव्यवस्थागरेकोछु।
स्थानीयतहसँगकोसहकार्यमाज्येष्‍ठनागरिकदिवासेवाकेन्द्रस्थापनातथासञ्‍चालनकालागिआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।हालसंचालनमारहेकाज्येष्‍ठनागरिकसेवाकेन्द्र,मानवसेवाआश्रम, दिवासेवातथामिलनकेन्द्रलगायतकासंस्थाहरूकोसञ्‍चालन, व्यवस्थापनतथापूर्वाधारविकासकोनिरन्तरतादिइनेछ।
दलितसमुदायकोपरम्परागतपेशा, शिल्पकलारसिपकोसंरक्षण, सम्बर्द्धन, आधुनिकीकरणरव्यवसायीकरणकालागि“भगतसर्वजितसिपविकासकार्यक्रम“लाईनिरन्तरतादिएकोछु।सोकार्यक्रमकालागिरू. ५० लाखविनियोजनगरेकोछु।

स्वास्थ्यसेवाकोसुदृढीकरण

कोरोनाभाइरस (COVID-19) रोगकोरोकथाम, नियन्त्रणतथाउपचारलाईप्रभावकारीबनाउनआवश्यकस्रोतरसाधनसुनिश्चितगरेकोछु।एकीकृतरोगनिगरानीप्रणालीकोविकासगरीविपद्तथामहामारीजन्यरोगकोनियन्त्रणतथारोकथामगर्नबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।
दुर्गमक्षेत्रकाजटिलअवस्थामारहेकागर्भवतीरसुत्केरीमहिलातथानवजातशिशुकोउद्दारगरीसुविधासम्पन्नअस्पतालसम्मपुर्‍याउनएयरलिफ्टिङ्गकार्यक्रमकालागिरू. ४५ लाख विनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशअन्तर्गतकाअस्पताल/प्रयोगशालाबाटनियमितस्वास्थ्यसेवाएवंपरिक्षणकोअतिरिक्तहालप्रदानगरिएकाविशेषसेवा (डाइलासिस, आइसियु / पिआइसियु / एचडियुलगायतकाकार्यक्रम) नियमितसञ्चालनतथानिरन्तरताकोलागिआवश्यकपर्नेजनशक्तिव्यवस्थापनकालागिआवश्यकबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
प्रदेशसरकारमातहतकासबैअस्पतालएवंस्वास्थ्यसंस्थालाईसमयसापेक्षस्तरोन्नतीगरीप्रदेशभित्रकासबैनागरिकलाईगुणस्तरियस्वास्थ्यसेवाप्रदानगर्नआवश्यकबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।स्वास्थ्यपूर्वाधारनिर्माणकार्यरअस्पतालहरूकोस्तरोन्नतिकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिएकोछु।स्वास्थ्यसंस्थाकोक्षमताविकास, पूर्वाधारनिर्माणरसेवाप्रवाहसुधारकानिम्तिआवश्यकरकमविनियोजनगरेकोछु।
शिशु, बालबालिका, किशोरी, अपाङ्गताभएकाव्यक्तिरगर्भवतीकोपोषणस्थितिमासुधारल्याउनबहुक्षेत्रीयपोषणसुधारकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिंदैरू. १३ करोडविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशकानागरिकलाईआधारभूतस्वास्थ्यसेवासुनिश्चितगर्नस्वास्थ्यबीमाकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिनरु. ३ करोडविनियोजनगरेकोछु।
गण्डकीप्रदेशसरकारकासबैअस्पतालहबाटरगततथारगतजन्यपदार्थनि:शुल्करूपमाउपलब्धगराउनेकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिएकोछु।यसकालागिरू. ५ करोड विनियोजनगरेकोछु।
स्वास्थ्यस्वयंसेविकालाईप्रदेशमातहतकाजिल्लास्वास्थ्यकार्यालयमार्फतवार्षिकरु. ६हजारप्रोत्साहनभत्तादिनेव्यवस्थालाईनिरन्तरतादिएकोछु।यसका लागि रू. ३ करोड ६० लाख विनियोजन गरेको छु।
मानवसेवाआश्रम/वृद्धाश्रममाआश्रितदीर्घरोगीबिरामीलेनियमितसेवनगर्नुपर्नेऔषधीनिशुल्करुपमाउपलब्धगराउनबजेटविनियोजनगरेकोछु।नसर्नेरोगहरूकोरोकथामतथानियन्त्रणकालागिप्रदेशअन्तर्गतकाअस्पतालबाट५०वर्षउमेरपूराभएकानागरिककोलागिनि:शुल्कस्वास्थ्यपरीक्षणगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।
हरियोखर्कअस्पतालबाटस्पाइनलइन्ज्युरीरबौद्धिकअपाङ्गताभएकाबिरामीकोपुनर्स्थापनासाथैइन्ज्युरीभएकाबिरामीलाईह्विलचेयरउपलब्धगराउनेव्यवस्थामिलाएकोछु।यसकोलागिरू. २ करोड विनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशभित्रडाईलासिससेवाप्रदानगरेकाअस्पतालमाक्षमताविस्तारगरीनागरिकलाईप्रदेशभित्रनैमृगौलाकोनियमितडाईलासिससेवाप्रदानगर्नकोलागिबजेटविनियोजनगरेकोछु।साथैगोरखाजिल्लाअस्पताल,लमजुङअस्पतालरमध्यविन्दुजिल्लाअस्पतालमाडाईलासिससेवाविस्तारगर्नआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।लमजुङअस्पताललाईप्रदेशसरकारमातहतल्याईसञ्चालनगर्नकोलागिरू.७करोडविनियोजनगरेकोछु।
स्तनक्यान्सर, पाठेघरक्यान्सरलगायतमहिलाकोप्रजननअङ्गकोक्यान्सरकोउपचारमाप्रदेशसरकारबाटआर्थिकसहायताप्रदानगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।साथैजिल्लाअस्पतालबाटपाठेघरकोमुखकोक्यान्सरकोनिःशुल्कजाँचगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।महिलातथा१६बर्षभन्दाकम उमेरकाबालबालिकाकोक्यान्सरकोउपचारमासहयोग उपलब्ध गराउनेकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिनरू.२ करोडविनियोजनगरेकोछु।
बालबालिकारमातृस्वास्थ्यसेवासहजरप्रभावकारीरूपबाटउपलव्धगराउनप्रदेशस्तरमारहेकोमातृशिशुमितेरीअस्पताललाईएकीकृतमातृतथाबालअस्पतालकोरुपमास्तरोन्नतीगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।पोखरास्वास्थ्यविज्ञानप्रतिष्ठानसँगकोसहकार्यमागण्डकीप्रदेशमा५०बेडकोमुटुरोगअस्पतालकोसम्भाव्यताअध्ययनरमृगौलाकोट्रान्सप्लान्टकालागिउपकरणखरिदगर्नआवश्यकबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।
नेपाल सरकारसँगकोसहकार्यमासंक्रामकतथासरुवारोगअस्पताललाईसबैप्रकारकासरुवारोगकोउपचारगर्नेउत्कृष्टप्रादेशिकअस्पतालकोरुपमाविकासगर्नरू.९ करोड ५० लाखविनियोजनगरेकोछु।
आवश्यकताअनुसारतत्कालएम्वुलेन्ससेवाप्राप्तगर्नप्रदेशभित्रसञ्चालितएम्बुलेन्ससेवालाईजि.पि.एस. ट्रयाकिङमार्फतएकीकृतप्रणालीमाआवद्धगरीएकद्वारप्रणालीलाईलागुगर्नबजेटकोविनियोजनगरेकोछु।
गर्भवतीअवस्थामानियमितस्वास्थ्यजाँचलाईसहजबनाउनरसुरक्षिततवरबाटसुत्केरीगराउनेव्यवस्थाकोलागिजनसंख्यारआवश्यकताकाआधारमाप्रदेशभित्रकास्थानीयतहकास्वास्थ्यसंस्थालाईप्रसुतीकेन्द्र(Birthing Center)कोरूपमाविकासगर्नरू.२ करोडविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशसरकारमातहतकाअस्पतालमाहालसम्मपनिसिटिस्क्यानसेवाउपलव्धहुननसकेकोअवस्थामापहिलोपटकधौलागिरीअस्पताल,बाग्लुङमासिटिस्क्यानसेवाप्रारम्भगर्नमेसिनरीऔजाररजनशक्तिव्यवस्थापनकालागिरू. १० करोड विनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशसरकारमातहतकासबैअस्पताल/प्रयोगशाला/उपचारकेन्द्रमाविद्युतियचिकित्साअभिलेख (Electronic Medical Record : EMR)प्रणालीस्थापनारसञ्चालनगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।
स्थानीयसरकारसमेतकोसाझेदारीमाविद्यालयस्तरमास्वास्थ्यसेवाकोपहुँचसुनिश्चितहुनेगरीविद्यालयस्वास्थ्यकर्मीवाविद्यालयनर्सकोव्यवस्थागर्नआवश्यकबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।

पर्यावरणीयसंरक्षण

बृक्षारोपणगर्नतथाफलफूलउत्पादनगर्नप्रदेशलाईआवश्यकपर्नेबिरुवाप्रदेशभित्रैउत्पादनगर्ननर्सरीस्थापनागरिनेछ।जडीबुटीकोविशेषतारउपलब्धताकोआधारमाजडीबुटीप्रशोधनउद्योगस्थापनागरिनेछ।सबैकिसिमकाऔषधिजन्यजडीबुटीहरूकोखेतीगरीप्रशोधनगर्नेव्यवस्थामिलाईनेछ।पहाडीरहिमालीक्षेत्रमापाइनेबहुमूल्यएवम्बहुउपयोगीजडीबुटीहरूकोप्रशोधनउद्योगलाईप्रोत्साहनगर्नआवश्यकबजेटकोव्यवस्थामिलाएकोछु।
जलाधारक्षेत्रकोप्राथमिकिकरणगरीएकीकृततवरबाटव्यवस्थापनगरिनेछरभूमिगतजलपुनर्भरणएवंवन्यजन्तुकालागिआवश्यकपानीउपलब्धतातथाजैविकविविधताकोसंरक्षणगर्नवर्षाकोपानीसंकलनहुनेगरीसामुदायिकवन-पोखरीनिर्माणकार्यक्रमसञ्चालनगर्नआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
मानव-वन्यजन्तुद्वन्दन्यूनीरणगर्दैमानवरवन्यजन्तुबीचसहअस्तित्वकायमगर्नद्वन्दन्यूनीकरणएवंराहतरक्षतिपूर्तिप्रक्रियालाईव्यवस्थितगरिनेछ।कास्कीपचभैयामारहेकोवन्यजन्तुउद्धारतथाप्राणीउद्यान (ZoologicalPark)थपव्यवस्थितगराउनबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।
तालतलैयासिमसारक्षेत्रतथावनक्षेत्रकोजैविकविविधतासंरक्षणगर्नसोसम्बन्धीतथ्याङ्कअभिलेखिकरणगरिनेछ।तालप्राधिकरणमार्फततालकोसंरक्षणएवंसौन्दर्यकरणकोलागिसञ्चालनहुनेविभिन्नकार्यक्रमकोलागि रू. २ करोड विनियोजन गरेको छु।
भू-क्षयरपहिरोबाटकृषियोग्यजमिनरबसोबासक्षेत्रकोसंरक्षणगर्नभू तथा जलाधार संरक्षणकार्यालयरडिभिजनवनकार्यालयमार्फतसञ्चालनगरिनेवृक्षारोपण, तटबन्ध,पहिरोउपचारलगायतकार्यक्रमकोलागि रू. १८ करोडविनियोजनगरेकोछु।

पूर्वाधारविकास

प्रदेशगौरवकासडक, एकनिर्वाचनक्षेत्रएकसडक, रणनीतिकमहत्वकासडक, स्थानीयतहकोप्रशासनिककेन्द्रजोड्नेसडक, विभिन्नप्रादेशिकसडक,सडकपुलरझोलुङ्गेपुलनिर्माणकाकार्यलाईप्राथमिकतादिएकोछु।सडकरपुलकापूर्वाधारनिर्माणकोलागिरू.१० अर्बविनियोजनगरेकोछु।यीआयोजनाबाटआगामीआर्थिकवर्षमाथप२ सय ६किलोमिटरसडककालोपत्रेहुने,२०वटासडकपुलर१५वटाझोलुङ्गेपुलसम्पन्नहुनेलक्ष्यलिएकोछु।
स्थानीयतहकोकेन्द्रजोड्नबाँकीरहेकागोरखाजिल्लाकोचुमनुब्रीगाउँपालिकारमनाङजिल्लाकोनार्पा भूमिगाउँपालिकाकोकेन्द्रसम्मसडककोपहुँचपुर्‍याउन रू. २ करोडविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशकोविकासमादीर्घकालीनररणनीतिकमहत्त्वराख्नेसडकपूर्वाधारविकासमाप्राथमिकतादिएकोछु।गोरखाकोआरूघाटहुदैतिब्बतजोड्नेरूइलानाकासम्मपुग्नेबाँकीसडकखण्डकोपूर्वाधारविकासकोसम्भाव्यताअध्ययनगर्नबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
संघसरकारकोसमपुरकअनुदानमानिर्माणाधिनसडकआयोजनाहरूलाईसमयमानैसम्पन्नगर्नप्राथमिकतादिएकोछु।नेपालसरकारसंगकोसहकार्यमाप्रदेशकोप्राथमिकतामारहेकाउत्तर-दक्षिणद्रूतमार्गअन्तर्गतकोभिमाद-डेढगाउँ-झ्यालवास-चोरमारा-दुम्कीवास-त्रिवेणीसडकखण्ड,शालिग्रामकरिडोरलगायतकासडकनिर्माणकार्यलाईप्राथमिकताकासाथबजेटविनियोजनगरेकोछु।
प्रादेशिकलोकमार्ग, स्थानीयतहकोकेन्द्रजोड्नेसडकरअन्यसडकमापर्नेनदीरखोलामासडकपुलतथापुलेसानिर्माणकार्यलाईनिरन्तरतादिनकालागिबजेटविनियोजनगरेकोछु।नेपालसरकाररसम्बन्धितस्थानीयतहकोसमन्वयमाझोलुंगेपुलनिर्माणरमर्मतकार्यलाईनिरन्तरतादिन रू. १५ करोड विनियोजन गरेकोछु।
प्रदेशभित्रकानिर्माणसम्पन्नसडकरपुलकोमर्मतसम्भारएवंविपद्रअन्यकारणवाटक्षतिहुनेपूर्वाधारकोमर्मत, सम्भार, व्यवस्थापनगर्नतत्कालसम्बोधनकोव्यवस्थाकोलागिआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशमापूर्वाधार,यातायात, शहरीविकाससम्बन्धीअध्ययन, अनुसन्धानरबिस्तृतअध्ययनकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिनकालागिबजेटविनियोजनगरेकोछु।
यातायातव्यवस्थाकार्यालयलाईसूचनाप्रविधिमैत्रीबनाउन, सवारीसाधनकोकरदस्तुरअनलाईनप्रणालीबाटभुक्तानीगर्नसक्नेव्यवस्थामिलाउनएवंसवारीचालकअनुमतिपत्रछिटोछरितोरुपमाउपलब्धगराउनेव्यवस्थामिलाउनआवश्यकश्रोतकोव्यवस्थागरेकोछु।
पोखरामहानगरपालिकासँगकोसाझेदारीमाप्रदेशस्तरीयबसपार्ककोनिर्माणकार्यप्रारम्भगर्नरहालसञ्चालनमारहेकाबसपार्कलाईव्यवस्थितगर्नआवश्यकबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
सडकसुरक्षाअभिवृद्धिगर्नरोडफर्निसर्सकोव्यवस्थागर्नएवंचालक, सहचालककोक्षमताअभिवृद्धिकोलागिप्रशिक्षणकार्यक्रमसंचालनगर्नआवश्यकस्रोतकोव्यवस्थागरेकोछु।
नेपालसरकार, पोखरामहानगरपालिकातथानिजीक्षेत्रसँगकोसमन्वयरसहकार्यमापोखरामाअत्याधुनिकअन्तर्राष्ट्रियसम्मेलनकेन्द्रनिर्माणकार्यकोप्रकृयाआरम्भगर्नकालागिआवश्यकबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
दलित,विपन्न, लोपोन्मुखरअतिसिमान्कृतजातितथासमुदायकोलागिसुरक्षितआवासकोव्यवस्थागर्न“जनताआवासकार्यक्रम” लाईनिरन्तरतादिन रू. १७ करोड ५० लाख विनियोजनगरेकोछु।
पोखराआउनेपर्यटककोआवागमनलाईसहजबनाउनपोखराक्षेत्रीयअन्तर्राष्ट्रियविमानस्थलबाटपोखराकोलेकसाइडरलेखनाथसम्मपुग्नसक्नेबैकल्पिकमार्गसम्बन्धमासम्भाव्यताअध्ययनगर्नआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।

सञ्‍चाररसूचनाप्रविधिकोविस्तार

प्रदेशगौरवकोआयोजनाकारुपमारहेकोसूचनाप्रविधिपार्कस्थापनाकोलागिविस्तृतपरियोजनाप्रतिवेदनतयारगरीभौतिकपूर्वाधारनिर्माणकोकार्यलाईनिरन्तरतादिन रू. ३ करोड ७० लाखविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशमाडाटासेन्टरस्थापनागरीसंचालनमाल्याइनेछ।प्रदेशस्तरीयडाटासेन्टर/सर्भरखरिदकोलागि रू. ५ करोडविनियोजनगरेकोछु।
श्रमजीवीपत्रकारकोक्षमताविकास,सञ्चारमाध्यमलाईलोककल्याणकारीविज्ञापनवितरणएवंपत्रकारमहासंघकाजिल्लास्थितकार्यालयभवननिर्माणगर्नबजेटविनियोजनगरेकोछु।
कानूनतर्जुमा, कानूनकोकार्यान्वयकोअवस्थाअध्ययन,स्थानीयतहमाकानूनतर्जुमामासहजीकरण,कानूनीसाक्षरताअभियानलगायतकोकार्यक्रमकोलागिआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
संघतथास्थानीयतहकोसहकार्यमानिःशुल्ककानूनीसहायताप्रदानगरीकानूनीउपचारमासबैकोपहुँचविस्तारगर्ननिःशुल्ककानूनीसहायतासमितिलाईसबलबनाइनेछ।यसकालागि रू. १ करोड विनियोजनगरेकोछु।
सूचनाकोभरपर्दो, व्यवस्थितरविश्वसनीयप्रयोगकोलागिप्रदेशसरकारकासूचनालाईएकद्वारप्रणालीमार्फतप्रवाहगर्नप्रदेशसरकारकोसूचनापोर्टलविकासगर्नेरस्थानीयतहसँगसमन्वयगरीप्रदेशकाहरेकनागरिककोविस्तृततथ्यतथ्याङ्करहेकोएकीकृतडाटावेशतयारगर्नेव्यवस्थागरेकोछु।साथैप्रदेशसरकारलेसञ्चालनगर्नेविद्युतीयसूचनाप्रणालीकोसुरक्षापरीक्षणगर्नआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
डिजिटलगण्डकीप्रदेशकोअवधारणाअनुसारविद्युतीयशासनप्रणालीलाईसार्वजनिकसेवाप्रवाहमाआवद्धगर्दैविद्युतीयशासनगुरूयोजनाक्रमश:लागूगर्नआवश्यकबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
प्रदेशसरकारगठनभएपश्चातसिर्जनाभएकातथासाविकसंरचनाबाटहस्तान्तरणभएकासम्पूर्णतथ्याङ्कतथाअभिलेखहरूलाईविद्युतीयमाध्यममाअभिलेखीकरणरव्यवस्थापनगर्नेकार्यलाईनिरन्तरतादिएकोछु।

खेलकुदविकासरयुवापरिचालन

“उद्यमीयुवाःसमृद्धप्रदेशनिर्माणमाटेवा” कार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिइयुवामासीप, क्षमतारनेतृत्वविकासगर्नप्रदेशसरकाररयुवाउद्यमीबीचलगानीकोसाझेदारीकार्यक्रमसञ्चालनगर्न रू. २ करोड ५० लाखविनियोजनगरेकोछु।
खेलकुदपूर्वाधारकोनिर्माणमाजोडदिइपोखरारंगशाला, विभिन्नकभर्डहलरप्रदेशराजधानीपोखरामाराष्ट्रियतथाप्रादेशिकखेलकुदप्रतियोगितासञ्चालनगर्नसक्नेगरीनेपालसरकारसँगकोसाझेदारीमापोखरारङ्गशालाकोस्तरोन्नतिगरिनेव्यवस्थामिलाएकोछु।
प्रदेशभित्रकाखेलमैदानकोनिर्माण, मर्मततथास्तरोन्नतिगर्नआवश्यकबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।एकस्थानीयतहएकखेलमैदाननिर्माणकार्यलाईनिरन्तरतादिएकोछु।प्रदेशभित्र खेलकुद पूर्वाधार विकासका लागि रू. १५ करोड विनियोजन गरेको छु।
नवौंराष्ट्रियखेलकुदप्रतियोगितामाप्रदेशकोप्रभावकारीसहभागिताकालागिआवश्यकबजेटव्यवस्थागरेकोछु।राष्ट्रियखेलकुदप्रतियोगितामास्वर्णपदकविजेताकालागिप्रोत्साहनस्वरुपनगदपुरस्कारकोव्यवस्थागरेकोछु।राष्ट्रियतथाप्रदेशस्तरीयखेलकूदप्रतियोगितामाभागलिनेखेलाडीहरूकोबिमागर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।
प्रदेशस्तरिय, राष्ट्रियतथाअन्तराष्ट्रियखेलकुदप्रतियोगिताआयोजनागर्न,सहभागीहुनरखेलाडीलाईप्रोत्साहनतथासमग्रखेलकुदक्षेत्रकोविकासकालागिआवश्यकबजेटछुटाएकोछु।
साहसिकखेलकोप्रवर्द्धनएवम्प्रतियोगिताकोआयोजनागर्दैखेलपर्यटनकोप्रवर्द्धनगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।
प्रदेशसरकाररनिजीक्षेत्रकोसहकार्यमासांस्कृतिक,धार्मिक, साहसिक, कृषि, स्वास्थ्यतथाखेलपर्यटकआकर्षितगर्नेकार्यक्रमहरूसञ्‍चालनगर्नबजेटकोव्यवस्थागरेकोछु।

आन्तरिकसुरक्षारविपद्व्यवस्थापन

प्रदेशकोशान्तिसुरक्षाएवंसुव्यवस्थाप्रभावकारीबनाउन“प्रदेशसुरक्षानीति”तर्जुमाकोलागिबजेटविनियोजनगरेकोछु।प्रदेशप्रहरीतालिमकेन्द्र, प्रदेशप्रहरीअस्पताल, ईलाकाप्रहरीकार्यालय, प्रहरीचौकीकापूर्वाधारनिर्माणकालागिरू. ७ करोड ५० लाखविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशप्रहरीकोआधुनिकीकरण, व्यावसायीकरणरजनता-प्रहरीबीचकोसम्बन्धसुदृढबनाउन“नागरिकमैत्रीप्रहरी”कार्यक्रमसंचालनकालागिबजेटव्यवस्थागरेकोछु।जिल्लास्थितप्रहरीकार्यालयमासुरक्षाकर्मीकोखानालाईतातोबनाईराख्नेउपकरणबेनमेरीखरिदकोलागिबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
सामाजिकअपराधन्यूनीकरणतथानियन्त्रण,सवारीदुर्घटनान्यूनीकरण, कारागार, हिरासतरबालसुधारगृहकोसुदृढीकरण, द्वन्द्वपीडितव्यक्तितथापरिवारकोजीविकोपार्जनकार्यक्रमकोलागिबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
अन्तराष्ट्रियसीमानाकामध्येत्रिवेणीरकोरालामानेपालसरकारसँगकोसमन्वयमासुरक्षाव्यवस्थामजबुतबनाउनपूर्वाधारनिर्माणकार्यकोलागिबजेटविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशविपद्व्यवस्थापनकोषमारकमवृद्धिगरी रू. १३करोडपुर्‌याएकोछु।प्रदेशविपद्व्यवस्थापनकोषबाटखर्चभएकोरकमसोधभर्नाहुनेव्यवस्थासहितन्युनतमरू.१०करोडभन्दाकमनहुनेव्यवस्थामिलाएकोछु।मनसुनजन्यतथाआगलागीजन्यविपद्प्रभावितलाईनिजीआवासपुनर्निर्माणगर्नतथापुनर्स्थापनाकार्यक्रमकोलागिरू.१०करोडबजेटविनियोजनगरेकोछु।
विपद्कोसमयमातत्कालखोज, उद्दारतथाराहतलाईप्रभावकारीबनाउनउद्दारतथाराहतसामग्रीखरिद, भण्डारणतथावितरणकार्यलाईप्रभावकारीबनाएकोछु।विपद्जोखिमक्षेत्ररबस्तीस्थानान्तरणकोपहिचानतथानक्सांकनएवंविपद्पूर्वसूचनाप्रणालीस्थापनाकालागिआवश्यकबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
सामाजिकजीवनकाविभिन्नक्षेत्रमाउत्कृष्टयोगदानपुर्‍याउनेव्यक्तिलाईसम्मानप्रदानगर्नेकार्यलाईनिरन्तरतादिनआवश्यकबजेटव्यवस्थागरेकोछु।

सार्वजनिकसेवाप्रवाह

दिगोविकासलक्ष्यकोआन्तरिकीकरणकार्यान्वयनअवस्थाकोबारेमासहजीकरणसाथैप्रगतिअनुगमनतथामूल्याङ्कनगर्नेकार्यलाईथपप्रभावकारीबनाइनेछ।
एकीकृतविद्युतीयअनुगमनप्रणालीमार्फत्भइरहेकोमन्त्रालयहरूकोकार्यप्रगतिमूल्याङ्कनकार्यलाईथपव्यवस्थितरप्रभावकारीबनाउनआवश्यकबजेटविनियोजनगरेकोछु।
सेवाप्रवाहमासुधाररसंस्थागतक्षमताअभिवृद्धिकालागिप्रदेशरस्थानीयतहकाजनप्रतिनिधितथाकर्मचारीहरूकोक्षमताविकासकार्यक्रमसञ्चालनकालागिआवश्यकबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
राष्ट्रसेवक कर्मचारीलाई उच्चमनोबलका साथकामप्रतिउत्प्रेरितबनाईराख्नकरारमानियुक्तिपाईनिरन्तररूपमान्युनतम६महिनाकार्यरतकर्मचारीलेसमेतउपभोगगर्नपाउनेगरीबिदापर्यटनकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिएकोछु।यसकालागिआवश्यकबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
कर्मचारीकोमनोवलउच्चबनाइसार्वजनिकसेवाकोप्रभावकारितावृद्धिगर्नप्रदेशमासमायोजनभएकाकर्मचारीरतिनकोपरिवारहरूलाईगण्डकीप्रदेशअन्तरगतकासरकारीअस्पतालमानिःशुल्कस्वास्थ्यसेवाउपलव्धहुनेप्रबन्धमिलाएकोछु।
प्रदेशसरकारकानिकायकासंगठनसंरचनारदरबन्दीकोपुनरावलोकनगरिनेछ।प्रदेशसरकारकोआन्तरिकस्रोतरप्रशासनिकआवश्यकताकाआधारमासंगठनसंरचनातथादरवन्दीसंख्यामाहेरफेरकालागिप्रमुखसचिवकोसंयोजकत्वमासमितिगठनगरीप्रदेशसरकारसमक्षउपयुक्तप्रस्तावपेशगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।
प्रदेशकर्मचारीकोवृत्तिविकाससुनिश्चितगर्नप्रदेशनिजामतीसेवाऐनतर्जुमागरीकार्यान्वयनगरिनेछ।कर्मचारीउत्प्रेरणाजगाउनपर्यटनविदाकोप्रभावकारिताअध्ययनगरीपरिमार्जितरुपमानिरन्तरताप्रदानगरिनेछ।कार्यसम्पादनकाआधारमाकर्मचारीलाईप्रोत्साहनगरिनेछ।
प्रदेशसरकारअन्तर्गतकाकार्यालयहरूबीचसकारात्मकप्रतिष्पर्धासिर्जनागरीसेवाप्रवाहलाईप्रभावकारीबनाउननतिजासूचककाआधारमानमूनाकार्यालयछनौटगरीपुरस्कृतगर्नेकार्यक्रमलाईनिरन्तरतादिईआवश्यकबजेटछुट्टाएकोछु।

अन्तरसरकारीसमन्वयरसाझेदारी

प्रदेशरस्थानीयतहबीचसमन्वयतथासहकार्यलाईथपप्रभावकारीबनाउननवप्रवर्तनसाझेदारीकार्यक्रमसंचालनगरिनेछ।यसकालागि रू. २२ करोड ५० लाखविनियोजनगरेकोछु।
प्रदेशसरकारकोसमपुरकलगानीमास्थानीयतहकोप्रशासकीयभवननिर्माणकार्यलाईनिरन्तरतादिइनेछ।यसकालागिरू. १५ करोडविनियोजनगरेकोछु।
पूर्वाधारविकासकालागिआवश्यकपर्नेढुङ्गा, गिट्टी, बालुवाजस्तानिर्माणसामग्रीकोअनियन्त्रितदोहनरोकीलाभकोसमन्यायिकबाँडफाँटतथाउपयोगरसंरक्षणगर्नतहगतसरकारकोजिम्मेवारीबमोजिमकार्यसहितसहजरदिगोआपूर्तिकोव्यवस्थामिलाईनेछ।
पोखरालगायतप्रदेशकोप्रमुखशहरकोसौन्दर्यीकरणअभिवृद्धिसम्बन्धीकार्यक्रमलाईअगाडिबढाउनस्मार्टलाईटिङ्गसिस्टम, पोखरामहानगरपालिकाभित्रयातायातसुरक्षाअभिवृद्धिगर्नसिसिटिभीक्यामेराकोजडान, ट्राफिकवत्ती, आकासेपुल, सार्वजनिकशौचालयरसिटीपार्ककोनिर्माणरव्यवस्थापनकार्यशुरुगर्नकानिम्तिआवश्यकबजेटव्यवस्थागरेकोछु।
स्थानीयतहकोसाझेदारीमा सडक पूर्वाधार विकास लगायत अन्य विकास निर्माणका कार्य गर्न रू. ५० करोडविनियोजनगरेकोछु।यसबाट स्थानीय तहसँगको अन्तरसम्बन्ध र सहकार्य थप मजबुत हुने विश्वास लिएको छु।

सार्वजनिकवित्तरआर्थिकअनुशासन

बहुवर्षीयस्रोतसुनिश्चितताभएकाआयोजनामाविनियोजितरकमबहुबर्षीयस्रोतसुनिश्चितताभएकाअन्यआयोजनामाबाहेकअन्यत्ररकमान्तरगर्ननपाइनेव्यवस्थामिलाएकोछु।
सरकारीनिकायकोचालुप्रकृतिकाकार्यालयमसलन्द,फर्निचरखरिद, बैठकभत्ता,भ्रमणभत्ता, मर्मतसम्भार, इन्धन,विविधखर्चलगायतकाप्रशासनिकखर्चमाउल्लेख्यरूपलेकटौतीगरेकोछु।अत्यावश्यकअवस्थामाबाहेकआगामीआर्थिकवर्षसरकारीकार्यालयकोलागिसवारीसाधनखरिदगरिनेछैन।खरिदगर्नुपर्नेअवस्थामापनिविद्युतीयसवारीसाधनखरिदगर्नुपर्नेव्यवस्थामिलाईनेछ।
सार्वजनिकप्रकृतिकासामुदायीकसंस्थाकाभवनप्रदेशसरकारकोस्रोतबाटनिर्माणगर्दाअनिवार्यरूपमाउक्तसंस्थाकोनाममाजग्गाकोस्वामित्वप्राप्तभएकोहुनुपर्नेव्यवस्थागरेकोछु।
प्रदेशमाहालविभिन्नमन्त्रालयअन्तरगतछरिएररहेकाकोषलाईएकीकृतगर्नुकासाथैआवश्यकनदेखिएकाकोषखारेजगरिनेछ।

माननीयसभामुखमहोदय,

अवममाथिकाक्षेत्रगतनीतितथाकार्यक्रमहरूकार्यान्वयनकनलागिबजेटविनियोजनरस्रोतव्यवस्थापनकोअनुमानप्रस्तुतगर्नेअनुमतिचाहन्छु।
आगामीआर्थिकवर्ष२०७९/८०कालागिनीतितथाकार्यक्रमकार्यान्वयनगर्नजम्मा रू. ३५ अर्ब ९० करोड ९० लाखविनियोजनगरेकोछु।उक्तविनियोजनमध्येचालुतर्फ रू. १३ अर्ब २६ करोड ८८ लाख५४ हजारअर्थात्३६ दशमलब ९५प्रतिशतरपुँजीगततर्फ रू. २२ अर्ब १४ करोड १ लाख ४६ हजारअर्थात्६१ दशमलब ६६प्रतिशत रवित्तियव्यवस्थातर्फ रू. ५० करोड अर्थात् १ दशमलब ३९ प्रतिशत रहेको छ।स्थानीयतहमावित्तीयहस्तान्तरणतर्फ रू. २ अर्ब ११ करोड १० लाखअर्थात्५ दशमलब ८८प्रतिशतरहेकोछ। साथैआगामी आर्थिक वर्षमारू. १ करोड ६८ लाख ३८ हजारसञ्चित कोषमाथि व्ययभार हुने अनुमान गरेको छु।
आगामीआर्थिकवर्षकालागिअनुमानगरिएकोबजेटकोखर्चव्यहोर्नेस्रोतमध्येनेपालसरकारबाटवित्तीयसमानीकरणबाट रू. ७ अर्ब ९२ करोड ७९ लाख, राजश्वबाँडफाँटबाटप्राप्त रू. ९ अर्ब २३ करोड ९९ लाख,सशर्तअनुदानतर्फ रू. ६ अर्ब ९१ करोड ८३ लाख, समपुरकअनुदानतर्फ रू. ८३ करोड ७० लाख,विशेषअनुदानतर्फ रू. ८६ करोड प्राप्तहुने अनुमान गरेकोछु।प्रदेशकोआन्तरिकराजश्वबाट रू. ५ अर्ब ९ करोड १६ लाखररोयल्टीबाँडफाँडबाट रू. ३२ करोड ५० लाखप्राप्तहुनेअनुमानगरेकोछु।चालुआर्थिकवर्षकोवार्षिककार्यक्रमकार्यान्वयनपश्चात रू. २ अर्ब ७१ करोड नगदमौज्दातरहनेअनुमानगरेकोछु। यसकाअतिरिक्तआगामी आर्थिकवर्षकोलागि रू. २अर्बन्यूनहुनजानेअनुमानगरेकोछु।यसरीन्यूनहुनजानेरकममध्ये रू. १ अर्ब आन्तरिकऋणबाटर रू. १ अर्बनेपालसरकारबाटलिइनेऋणबाटपुर्तिहुनेव्यवस्थामिलाएकोछु।

माननीयसभामुखमहोदय,

अबमआर्थिकवर्ष२०७९/८०कालागिप्रदेशसरकारकोराजस्वपरिचालनमाअवलम्बनगरिएकोनीतिप्रस्तुतगर्नेअनुमतिचाहान्छु।

करप्रशासनमासुधार

नेपालकोसंविधानलेनिर्दिष्टगरेकाक्षेत्राधिकारकोअधिनमारहीप्रदेशसरकारकोस्रोतविश्लेषण, राजस्वसम्भाव्यताअध्ययन-अनुसन्धानतथाराजस्वप्रशासनमासूचनाप्रविधिलाईसमाहितगरीप्रदेशसरकारकोआन्तरिकस्रोतअभिवृद्धिगर्नेनीतिलिएकोछु।
घरजग्गाकारोवारस्थानीयतहमाहस्तान्तरणनहुँदासम्मसाविकबमोजिममालपोतकार्यालयलेनैसंकलनगरीबाँडफाँटहुनेव्यवस्थालाईनिरन्तरतादिएकोछु।
लघु, घरेलुतथासानाउद्योगकोदर्ता, अनुमतितथानविकरणलगायतकाप्रशासनिकक्रियाकलापलाईप्रविधिमाआधारितबनाइनेछ।दर्तानभईतथास्थानीयस्तरमामात्रदर्ताभईसञ्चालनमारहेकाउद्योगतथाव्यवसायलाईप्रदेशमादर्ताहुनप्रोत्साहनगरिनेछ।दर्ताभएकाउद्योग, व्यापार-व्यवसायकोतथ्याङ्ककाआधारमानविकरणनभएकाउद्योग,व्यापार-व्यवसाययकिनगरीसेवाशुल्कतथाजरिवानामार्फतराजस्ववृद्धिगरिनेछ।
सवारीसाधनकरप्रशासनलाईपूर्णरुपमाविद्युतीयप्रणालीमाआबद्धगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।विद्युतीयभुक्तानीप्रणालीविकासगरीराजस्वबुझाउनेप्रक्रियासरलीकरणगर्नेव्यवस्थागरेकोछु।
सवारीसाधनकोजाँचपासनागरिकसुरक्षासँगजोडिएकोहुँदावार्षिकरुपमासवारीसाधनजाँचपासगर्नुपर्नेव्यवस्थासंशोधनगरीअर्धवार्षिकरुपमागर्नुपर्नेव्यवस्थाकायमगरेकोछु।
कृषिसहकारीकोकृषिउत्पादनतथाबिक्रीवितरणलाईकृषिअनुदानमाआबद्धगरीउत्पादनलाईप्रोत्साहनगरिनेछ।कृषिआयमाकरसम्बन्धमाथपअध्ययनअनुसन्धानमार्फतकरप्रशासनलाईव्यवस्थितगरिनेछ।
प्रदेशसरकारकोअधिकारक्षेत्रभित्रकाकृषिआयमाकर, मनोरञ्जनकर, विज्ञापनकरतथापर्यटनशुल्कपरिचालनकालागिप्रदेशकरतथागैरकरराजस्वसंकलनसम्बन्धीकानूनलाईथपव्यवस्थितबनाइनेछ।गैरकरराजस्वपरिचालनप्रभावकारीतुल्याउनवैज्ञानिकसूचकमाआधारितनतिजामूलकअनुगमनरमूल्याङ्कनप्रणालीलागुगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।
घरजग्गाकारोवारवास्तविकमूल्याङ्कनबमोजिमहुनेव्यवस्थाकालागिवित्तीयकारोवारसँगआबद्धगरेकोछु।मालपोतकार्यालयलेघरजग्गारजिष्ट्रेशनरअन्यशिर्षकबाटसंकलनभएको (पूँजीगतलाभकररपूर्वाधारविकासकोषबाहेक) रकमप्रदेशसञ्चितकोषमादाखिलागर्नुपर्नेव्यवस्थागरेकोछु।
मालपोतकार्यालयलेसंकलनगर्नेघरजग्गारजिष्ट्रेशनशुल्कको२प्रतिशतरकमप्रदेशसञ्चितकोषमाजम्मागरीबाँडफाँटगर्नेकानूनीव्यवस्थामिलाएकोछु।उक्तरकममालपोतकार्यालयकोपुर्वाधारविकासकोलागिप्रयोगगर्नेनीतिगतव्यवस्थागरेकोछु।
राजस्वपरिचालनकालागिविषयगतनिकायहरूलेराजस्वपरिचालनसम्बन्धीसरल, पारदर्शीरकार्यसञ्चालनकार्यविधिनिर्माणगरीलागूगर्नुपर्नेव्यवस्थागरेकोछु।सरकारीनिकायतथासरकारीनिकायभन्दाबाहिरकानिकायद्वाराकरसङ्कलनगरीस्वयम्खर्चगर्नेगरेकोमात्यस्तासबैकिसिमकाकरतथाराजस्वसरकारीनिकायबाटसङ्कलनगरीसञ्चितकोषमादाखिलागर्नेव्यवस्थागरेकोछु।
भुक्तानीप्रणालीलाईसुरक्षितरविश्वसनीयबनाउनआधुनिकउपकरणहरूकोउपयोगगर्दैवित्तीयकारोवारलाईविद्युतीयप्रणालीमाआधारितबनाइनेछ।सरकारीकोषमाप्राप्तहुनेसबैप्रकारकाराजस्वरभुक्तानीहरूअनिवार्यरूपमाबैंकिङप्रणालीमार्फतगर्नेव्यवस्थामिलाईनेछ।

राजश्वकादायराविस्तार

प्रदेशकाऐतिहासिक, सांस्कृतिक, धार्मिक, पुरातात्विकरप्राकृतिकसम्पदाकोपहिचान, संरक्षण,प्रबर्धन, पूर्वाधारविकास, प्रचारप्रसारमार्फतपर्यटनउद्योगरव्यवसायविकासकोउचितवातावरणनिर्माणगरीगण्डकीप्रदेशकोपर्यटकीयसम्भावनाकोपूर्णसदुपयोगगर्नेनीतिमार्फतपर्यटनक्षेत्रलाईराजस्वकोदायरामासमेटिनेनीतिलिएकोछु।
प्रदेशसरकारकोसबैभन्दाठूलोराजस्वकोक्षेत्रसवारीसाधनकरकादरमाअन्तरप्रदेशसामाञ्जस्याताकालागिसामान्यहेरफेरतथारकेहीदायराविस्तारगरेकोछु।ट्राफिकप्रहरीलेउठाउनेसबैकिसिमकाजरिवानाप्रदेशसञ्चितकोषमादाखिलागर्नेकानूनीआधारतयारगरीराजस्वअभिवृद्धिहुनेव्यवस्थागरेकोछु।
घरजग्गारजिष्ट्रेशनशुल्कलगायतकाशुल्कमाप्रगतिशीलकरप्रणालीबमोजिमसामान्यहेरफेररसमायोजनगरेकोछु।यसक्षेत्रकाकरतथासेवाशुल्ककादायराविस्तारगरेकोछु।
कृषिक्षेत्रमाप्रदानगरिनेअनुदानलाईलक्षितवर्गसमक्षपुर्‍याउनसूचनाप्रणालीमार्फतअनलाईनआवदेनमागगर्ने, छनौटगर्नेरअभिलेखीकरणगर्नेसफ्टवेयरप्रणालिकोव्यवस्थागरेकोछु।उक्तप्रणालीमार्फतअनुदानलाईनतिजासँगआबद्धगरीकृषिआयमाकरकोसम्भावनाविश्लेषणसमेतगरिनेछ।
संविधानतःप्रदेशसरकारकोएकलअधिकारकोसूचीअन्तर्गतकोवातावरणव्यवस्थापनकोक्षेत्रलाईकरकोदायरामाल्याउनसम्भाव्यताअध्ययनगर्नेव्यवस्थामिलाएकोछु।
प्रदेशसरकारबाटसञ्चालनहुनेआयोजनाकार्यान्वयनकालागिनिर्माणव्यवसायीसँगहुनेसम्झौतापत्रमात्यस्ताआयोजनामाप्रयोगहुनेडोजरएक्जाभेटरजस्ताउपकरणहरूकोनविकरणपत्रसमावेशगर्नुपर्नेप्रावधानसमावेशगरीनिर्माणसम्बद्धठूलाउपकरणहरूलाईकरकोदायरामाव्यवस्थितगरिनेछ।
सवारीसाधनमर्मतगर्नेवर्कसप, कारखाना,सोरुमकोअनिवार्यदर्तागर्नुपर्नेव्यवस्थागरेकोछु।सवारीसाधनवर्कसपतथामर्मतकेन्द्रकोदर्तातथानविकरणलाईराजस्वकोदायरामाल्याउनसरकारीसवारीसाधनकोमर्मतसम्भारप्रदेशमादर्तातथानविकरणभएकामर्मतकेन्द्रमामात्रगराउनेव्यवस्थागरेकोछु।
सवारीसाधनदर्ताकार्यलाईथपव्यवस्थितबनाउदैप्रदेशभित्रदर्ताभएकासबैसवारीसाधनमाइम्बोस्डनम्वरप्लेटजडानगर्नआवश्यकव्यवस्थामिलाएकोछु।इम्बोस्डनम्बरप्लेटजडानगरेकोशुल्कप्रदेशसञ्चितकोषमाजम्मागर्नुपर्नेव्यवस्थागरेकोछु।सवारीसाधनसम्वद्धकरमासामान्यहेरफेरगरेकोछु।
अन्नपूर्णसंरक्षणक्षेत्र,मनासलुसंरक्षणक्षेत्र, ढोरपाटनशिकारआरक्षण,राष्ट्रियनिकुञ्जकोमध्यवर्तीक्षेत्रबाटप्राप्तहुनेआम्दानीलाईप्रदेशसञ्चितकोषमाआवद्धगराउनआवश्यकव्यवस्थागरिनेछ।

छुटतथाजरिवाना

कृषितथाउद्योगक्षेत्रलाईप्रदानगरिएकोराजस्वछुटसुविधामालक्षितवर्गकोपहुँचसुनिश्चितगर्नस्थानीयतहलाईथपजिम्मेवारबनाईउद्देश्यविपरितकोप्रयोगनिरुत्साहितगर्नजरिवानाकोव्यवस्थालाईनिरन्तरतादिएकोछु।
वार्षिकरुपमा३सयजनाभन्दाबढीलाईप्रत्यक्षरोजगारीदिनेउत्पादनमूलकउद्योगस्थापनागर्नवाविस्तारगर्नकालागिजग्गाखरिदगर्दालाग्नेरजिष्ट्रेशनशुल्ककोलिखतमापूर्णछुटदिनेव्यवस्थागरेकोछु।
व्यवसायिककृषिपेशालाईप्रोत्साहितगर्नउद्योग/व्यवसायकोनाममाजग्गाखरिदगर्नेलिखतमालाग्नेरजिष्ट्रेशनशुल्कमाछुटदिनेव्यवस्थामिलाएकोछु।
स्थानीयतहलेसङ्कलनगरीबाँडफाँटगर्नेप्राकृतिकस्रोतशुल्कवापतकोरकमप्रदेशसञ्चितकोषमाजम्मागर्नेस्थानीयतहलाईप्रोत्साहनस्वरुपथपअनुदानउपलब्धगराउनेव्यवस्थामिलाएकोछु।
आर्थिकवर्ष२०६५/०६६देखि२०७६/०७७सम्मनियमानुसारसवारीसाधनकरनबुझाएकारनविकरणनगरेकासवारीसाधनकोसम्बत्२०७९फागुनमसान्तसम्मसवारीसाधनकरबुझाउनआएमालाग्नेजरिवानामाछुटदिनेव्यवस्थागरेकोछु।सवारीसाधनधनीलेसवारीसाधनकरबुझाएकोमितिमानैनविकरणदस्तुरसमेतबुझाईएकवर्षकोलागिनविकरणगर्नसक्नेगरीसवारीसाधनकोनविकरणव्यवस्थालाईसरलबनाएकोछु।
घरजग्गाकारोवारमाजनयुद्ध,जनआन्दोलनरमधेशआन्दोलनमासहादतप्राप्तगरेकाशहिदरबेपत्तापरिवारकाआश्रितपति, पत्नी,छोरारछोरीतथामाता–पिताकोनाममास्वामित्वप्राप्तहुनेगरीपारितहुनेलिखतमागण्डकीप्रदेशसरकारकोआर्थिकऐनबमोजिमलाग्नेसबैप्रकारकोशुल्कपूर्णरूपमाछुटहुनेव्यवस्थामिलाएकोछु।
अपाङ्गताभएकाव्यक्ति, दलितएवम्पिछडिएकाजातिभनीस्थानीयतहबाटप्रमाणितभएकोसिफारिसवाअधिकारिकप्रमाणकोआधारमातिनीहरूकोनाममास्वामित्वप्राप्तहुँदारू.३०लाखसम्मकोथैलीअङ्‍कमाएकपटककोलागियसऐनवमोजिमअसुलगरिनेघरजग्गारजिष्ट्रेशनशुल्कमा२५प्रतिशतछुटहुनेव्यवस्थागरेकोछु।
नेपालराष्ट्रबैककोनीतिअनुरुपवित्तीयसंघ-संस्थाकोस्थापनातथासञ्चालनकोसम्भावनाकाआधारमाप्रदेशसरकारकोवित्तीयनीतितयगरीप्रदेशसरकारकोन्यूनस्रोतकोपरिपूर्तिगरिनेछ।
लगानीयुक्तआयोजनाकोप्रतिफलबाटैऋणतथासावाँभुक्तानीगर्नसक्नेगरीआयोजनाबैंकमासमावेशभएकायोजनामामात्रऋणपरिचालनगरिनेछ।

माननीयसभामुखमहोदय,

प्रदेशसरकारकोअर्थसम्बन्धीप्रस्तावलाईकार्यान्वयनगर्न, करलगाउनतथाराजस्वसङ्कलनरराजस्वप्रशासनसम्बन्धीकानूनीव्यवस्थागर्नप्रस्तावगरिएकोआर्थिकविधेयक, २०७९यसैसाथपेशगरेकोछु।
आर्थिकवर्ष२०७७/७८कोयथार्थखर्च, चालुआर्थिकवर्ष२०७८/७९कोसंशोधितअनुमानरआगामीआर्थिकवर्ष२०७९/८०कोआय-व्ययकोविवरणअनुसूचीमाउल्लेखगरेकोछु।
यसबजेटकोकार्यान्वयनबाटआगामीआर्थिकवर्षमातत्कालप्रतिफलदिनेरएकवर्षभित्रसम्पन्नहुनेप्रदेशकारुपान्तरणकारीआयोजना,प्रदेशगौरबकाआयोजनाएवंनिर्माणाधिनअधुराक्रमागतआयोजनाकोकार्यान्वयनमातीब्रताआउने, प्रदेशकारणनीतिकमहत्वकाआर्थिक, सामाजिकरभौतिकपूर्वाधारआयोजनाकोनिर्माणकार्यअघिबढ्नेरसेवाक्षेत्रविस्तारितहुनेअपेक्षागरेकोछु।
पर्यटनकोविकासमार्फतरोजगारीमाअभिबृद्धिहुने, उद्योगतथावाणिज्यक्षेत्रलगानीमैत्रीभईसोक्षेत्रमालगानी,आन्तरिकउत्पादनररोजगारीबृद्धिहुनेअपेक्षालिएकोछु।
देशव्यापीरुपमास्थानीयनिर्वाचनसम्पन्नभैस्थानीयतहमाजननिर्वाचितनयाँसरकारगठनभएकोसुखदअवसरएवंबिगतदुईवर्षदेखिमहामारीकारुपमारहेकोकोभिड१९कोघट्दोप्रभावकाकारणअर्थतन्त्रमासकारात्मकप्रभावपर्नेविश्वासलिएकोछु।
प्रदेशकोप्रथमपञ्‍चवर्षीययोजनालेनिर्दिष्टगरेकालक्ष्यएवंउद्देश्यकोजगमाटेकेरआगामीआर्थिकवर्षकोबजेटलेसमृद्धप्रदेश-सुखीप्रदेशवासीकोआकांक्षाहासिलगर्ननयाँउत्साहकासाथथपयोगदानपुर्‍याउनेअपेक्षागरेकोछु।
प्रस्तुतबजेटकोकार्यान्वयनबाटप्रदेशस्तरकाठूलाआयोजनाकोकार्यान्वयनमातीब्रताआउने, सडकसञ्‍जालविस्तारहुने, प्रत्येकघरपरिवारमास्वस्थखानेपानीकोपहुँचविस्तारहुने, उज्यालोगण्डकीप्रदेशकार्यक्रमलेपूर्णतापाउने,पर्यटनकोविकासमार्फतरोजगारीमाअभिबृद्धिहुने, उद्योगतथावाणिज्यक्षेत्रलगानीमैत्रीभईसोक्षेत्रमालगानी,आन्तरिकउत्पादनररोजगारीबृद्धिहुने,कृषिउत्पादनरउत्पादकत्वमाअभिबृद्धिहुने,लक्षितवर्गकोसशक्तिकरणमाउल्लेख्ययोगदानपुग्ने, स्वास्थ्यपूर्वाधाररस्वास्थ्यसेवामाउल्लेख्यसुधारहुनेएवंप्रदेशकोसमग्रआर्थिकपुनरुत्थानभई‘समृद्धनेपाल-सुखीनेपाली’कोराष्ट्रियलक्ष्यहासिलगर्नटेवापुग्नेविश्वासलिएकोछु।
अन्त्यमा,बजेटतर्जुमाकालागिमहत्वपूर्णसुझाव,मार्गदर्शनएवंसहयोगप्रदानगर्नुहुनेमाननीयप्रदेशप्रमुख, माननीयमुख्यमन्त्री, माननीयसभामुख, माननीयमन्त्री, प्रदेशसभाकामाननीयसदस्य, स्थानीयतहकाजनप्रतिनिधि,विभिन्नराजनीतिकदल, राष्ट्रसेवककर्मचारी, निजीक्षेत्र, नागरिकसमाजतथासञ्चारजगतप्रतिहार्दिकआभारप्रकटगर्दछु।साथैयोबजेटकार्यान्वयनमासबैपक्षकोपूर्णसहयोगकोअपेक्षासहित‘समृद्धगण्डकीप्रदेश’निर्माणमायोगदानगर्नआह्वानगर्दछु।

धन्यवाद।